Wereldgedichtendag in Amsterdam

Op de uitnodiging voor zaterdagmiddag 26 januari 2008 staan de vertrouwde namen: Jos van Hest presentator en Riet Lamers OBA-gastvrouw v/h Open Podium OBA, Hans van Velzen Directeur van de Openbare Bibliotheek Amsterdam.
Elke laatste zaterdag van de maand sinds 2004.

2007 - de vierde jaarbundeling van het Open Podium. De eerste drie heetten ‘Van de Prinsengracht’. De vierde ‘Van de Oosterdokskade’: de centrale bieb is tussentijds verhuisd naar een wonderbaarlijk ruim nieuw gebouwd pand nabij het CS. Ga vooral hoe dan ook eens binnen kijken. Zeven dagen p/w van 10.00 tot 22.00 uur. Bij voorbeeld om het te vergelijken met de Haagse bibliotheek, onderdeel van ‘het IJspaleis’. Ik verklap u reeds dat het Haagse ontwerp uitpakt als een nietig wit handelskantoor zonder wijds panorama.

In de 1e bloemlezing, die van 2004(door Jos van Hest samengesteld, de laatste twee jaar doen Riet en hij het samen), gaan wij te rade voor destijds opzet en formule:
‘Iedereen is welkom’;
10 minuten luisteren naar/vertolken van één tekst is maximum;
er zijn geen criteria ter afgrenzing van teksten(van boodschappenbriefje tot column lied of sonnet het gaat erom dat je er wat inziet);
‘heel persoonlijke en tegelijkertijd terzake doende gesprekken’ aan tafel ‘echt bijzonder’ : over de achtergronden, de ‘zin van en in het schrijven’ en ‘technische en emotionele problemen van het schrijfproces’;
respect voor in principe alle teksten;
doel is de ‘lefhebbers die schrijven’ over de brug te helpen naar ‘contact met een onbekend publiek’ en bespreking. ‘Daar kan je veel van leren’;
voor wedstrijden moet je elders wezen en literaire vormdrempels gelden niet ook al is er kwaliteitsstreven.

Het hierboven gestelde sluit naar mijn idee nauw aan bij de Preambule van het Statuut van de Nederlandse Bibliotheek:
“Bij de bepaling van hun ideële doelstelling stellen de openbare bibliotheken de individuele mens centraal en laten zich leiden door de idealen van gelijkheid, vrijheid en universele vorming. Door de vruchten van kennis en cultuur ter beschikking te stellen van iedereen dragen zij bij aan het democratisch functioneren van de samenleving en staan zij mensen ter zijde in alle fasen van hun leven. Aldus vormen openbare bibliotheken een spiegel van de menselijke mogelijkheden.”

Ik lees in de OBA-formule van Jos en Riet bij uitstek aandacht voor individu, respect voor elkaar, de verlichtingsidealen, toegankelijkheid en democratie zoals de Preambule vraagt. Nu de invulling nog. Schrijver dezes heeft het vanaf 2004 vaak van nabij kunnen volgen. Heeft er veel steun van ondervonden door er van op te steken.

Was in 2004 de toeloop nog beperkt, geleidelijk is de belangstelling toegenomen. Dat is te zien aan de omvang van de bundels:
Van 20(2004) naar 27(2005) naar 40(2006) naar 55(2007) opgenomen bijdragen. Hierbij zij opgemerkt dat in die van 2007 al enige 'oudgedienden' niet meer zijn opgenomen ‘want deze bundel kon niet dikker worden’.
Men vindt nu als noodoplossing meerdere gedichten op de meeste van de 18 bladzijden. Overigens niet perse storend, vanwege de langwerpige vorm.
Zowel het aantal aanmeldingen voor voordrachten als het publiek nam toe. De verhuizing heeft die trend bevestigd en versterkt.
Van ieder wordt maximaal één bijdrage p/j in de jaarbundel opgenomen. Om in aanmerking te komen moet je wel zelf inzenden: er is geen opslag van teksten van OBA-zijde. Het ijzersterke geheugen van Jos kan dat ook niet behappen.

Staat de formule van Jos en Riet daarmee onder druk? De gespreksformule werkt wonderwel – en als magneet op dichtenden alom in den lande. Welk een luxe om zo aandachtig en zorgvuldig beluisterd een gesprek aan te gaan over je eigen schrijfsel en voordracht.
Jos’ werkwijze: entreegesprekje, voordracht, bespreking, zelfde product nog een keer voorgedragen. Een tweede keer altijd anders, meestal verbeterd. Altijd spits en verrassend dat commentaar. Veel ironie, soms ietsiepietsie vals.

Als steeds wordt vastgehouden aan die gespreksformule. Gezien het aantal aanmeldingen komen nu telkens alleen nieuwkomers aan bod. En ook iets minder diepgaand en in tijd uitgemeten als eerst. Toch nog steeds zeer bijzonder – iedereen die recent op de stoel zat beaamt dat.
Voor anderen rest optreden maar zij krijgen een nog steeds zeer persoonlijke begeleiding. Hij laat je niet zo maar gaan, dat kan-ie niet eens. Teveel belangstelling en inleving.

Niet elke aanmelding wordt nog meteen gehonoreerd, het zijn er tegenwoordig tientallen perkeer. Uitloop met pijnlijke keuzen.
Was de locatie eerst de foyer op de Prinsengracht, na de verhuizing was dat op zaal – de 4e verdieping. Minpunt: geen pauze, geen sanitaire voorzieningen of versnaperingen. Opmerkelijk pluspunt: de frequente belangstelling van ‘gewone’ boekenzoekers, velen gingen en bleven er bij zitten. Waarmee de hoeveelheid publiek soms wel vijf oude foyers gevuld zou hebben. Het nieuws vloog over de dichtsites. Op www.hernehim.nl werd zelfs met foto’s ernaast gerapporteerd!

Voortaan is het Theater van ’t Woord vaste locatie, waarmee aan genoemde minpunten tegemoet wordt gekomen. Maar de spontane inloop zal minder zijn.
Voordeel is, zegt Van Hest, de uitnodigende theatervorm. Daar kon je al iets van zien bij op ruimtevormen ingestelde performers zoals Peter Abbink met zijn gedicht ‘cirkel’. Hij wist aandacht te focussen, type monnik in ligstand. Of bij theatermaker/dichter Vesna Blazic. Haar vertolking van het veelkleurige gedicht Ode 777 gekleed als tijdloos sprookjeswezen samen met cellist Andrej Kroese-Forestieri was weergaloos. Zelfs als zij de valse strijkstok hanteert lijkt nog het hele podium in gebruik.

De variatie naar vorm en inhoud van optredens en performers als doelstelling is enerverend soms zelfs sensationeel. Verlegen dames galmende heren,veteranen met voetbalgedichten(J.C.Aachenende), van Aruba Olga Orman welluidend met Despedida in Papiamento(2007) en tweetalig Quito Nicolaas(bundel Atardi di Antano 2005), de Fries Kleefstra met zijn broer voor de geluidsbediening, student taalwetenschappen Simon Mulder gedragen vers klassiek(2006), jonge wonderschone zangeressen met klankkleur, bekende dichters als Pom Wolff en dominee Jaap Zijlstra(2006), onbekende grootheden als ontroerende mantelzorgster Chequita de Vlugt(‘Ik heb de aarde zien huilen Hij veranderde van kleur’ 2006), de surrealistische droogkloot Merik van der Torren, de jonge carrièredichter Alexis de Roode(Jos van Hest echt vals: ‘Hoe werkt dat, ‘n bundel uitgeven? Heb je familie in die branche?), veelkunstenaar Cor Bakker met Mahler, beeldend kunstenaar Jeanne Wesselius die voortdurend podiumgasten aangekleed uittekent, wiskundige Marianne Kalsbeek(‘Mijn avonturen zijn zo klein’ - 2005), Jack Terrible die zijn gedichten met eigen schilderijen illustreert, Bosniërs, Rotterdammers, Julia Klaverweide niet van papier die ‘zo lang geleden geboren is in Paramaribo dat ze geen leeftijd meer heeft’(‘Moeder zijn is soms een lastig karwei’ - 2005), uiteraard de Amsterdamse taxichauffeur de verhuizer en de maatschappelijk werkster, slammers, Leidenaren, Don Fiasco, de ‘mug’gedichten van choreograaf Conrad v.d. Weetering, de stemmigheid van Marjet Cliteur en Everdina W. Eilander.
Dit is nog maar een kleine greep. Mensen dit is goud. Dat wordt haasten naar de OBA voor een exemplaar. Vraag er naar, ook bij de buurtbieb! Gratis krijg je dat! Laat ze deze cultuurschat maar overal op voorraad houden!

Tot slot mijn favoriet uit de vier bundels: ‘Zonde’ door de 17-jarige MBO-scholiere Mounia Bengadine in 2004 gedicht om haar niet te verwerken liefdesverdriet gestalte te geven. Tussentijds nadien heeft zij mij ter geruststelling laten weten dat het verdriet gestelpt en nieuwe liefde in haar leven gekomen was. Ik citeer de tweede strofe:

Zonde hoe wij de straten lachend vulden
De straten waren liever alleen leeg
Dan dat ze werden gevuld met zulke twee zondes
Zonde dat je mijn hart hebt gvuld met en leugen
De stoeptegels braken met elke stap die ik met jou nam
Maar onwetend liep ik verder met een zonde
Wat een zonde

Open Podium OBA bibl bibliotheek gedichtenbundel

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

3.3 met 11 stemmen 816