Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Over Theun de Vries en Josquin des Prez

(vervolg)

Over Josquin's moeizame reis naar Rome te schrijven, bemoeilijkt door een nauwelijks ontwikkeld wegennet, slechte logeerbehuizingen, voortdurende ziektegevaar en onophoudelijke struikroverij is meer ruimte nodig dan het bestek van deze beschouwing biedt. Liever stel ik de persoon Josquin centraal en de muziek van zijn tijd.

De voorgangers van Josquin waren grote muzikale persoonlijkheden. Het zijn musici als de orgelmeester Francesco Landini in het Florence van Boccacio, de geheimzinnige contrapuntist Johannes Ockeghem, tijdgenoot van Hans Memling en Guillaume Dufay in het Bourgondische van Jeanne d'Arc.
Josquin steunt in zijn oeuvre op deze namen, zij hebben adem aan zijn muziek gegeven.

Josquin leeft in een tijd waarin het gezicht van de wereld verandert. Het zijn de jaren van het Humanisme van Erasmus, van de nieuwe wetenschap van Paracelsis en Luthers Reformatie.
Josquin neemt deel aan alle veranderingen die zijn tijd met zich meebrengt. Allereerst heeft hij zijn muziek afgesteld op de humanistische geest in zijn tijd. Het betekent dat zijn muziek eenvoudiger wordt, zich meer bij de tekst aansluit en vooral ook dat de samengang van de stemmen gelijkwaardiger wordt. Josquins muzikale stijk noemt men ook wel 'Musica Reservata'.

Josquin schrijft in zijn tijd een nieuwe muziek, ontdaan van formalismen en tot dan geldende intellectuele technieken
die doel op zichzelf waren geworden. Duidelijk is te horen hoe die veranderingen in zijn Missen, Motetten en Chansons
plaatsvinden.
Al deze nieuwe muziek wordt gedrukt en uitgegeven door Susato in Antwerpen, Attagnant in Parijs en Petrucci in Venetië.

De grootheid van Josquin wordt in zijn tijd herkend. In hem treedt ons een modern kunstenaar tegemoet, een cosmopoliet die zich onderscheidt van zijn voorgangers.
Hij werkt in Milaan en Rome en zingt in de pauselijke kapel (Schola Cantorum). Hij leidt het koor in Cambray, bolwerk van Bourgondische muziek. Hij woont in Parijs en Ferrara, werkt in wereldlijke dienst en overlijdt in zijn vaderstad Conde.

Een prachtig portret van Josquin wordt ons geboden door zijn enige leerling Petit Coglio:
'Mijn geliefde leermeester Josquin heeft nooit een voordracht gehouden over de muziek of een theoretisch werk geschreven. Hij leverde in korte tijd volmaakte musici af.
Ontdekte hij leerlingen met een vernuftige geest, dan leerde hij hen met weinig woorden om drietemmig, later ook om vier-vijf- en zesstemmig te componeren.
Maar Josquin achtte niet állen geschikt voor het componeren, alleen zíj moesten daarin onderricht worden die door een bijzondere aanleg tot deze heerlijke kunst gedreven werden want, zo placht hij te zeggen, er bestaan reeds vele prachtige composities en op de duizend componisten wordt er slechts één gevonden die deze nieuwe werken kan evenaren of overtreffen'.

Josquin des Prez en Theun de Vries hebben beiden bijgedragen
tot de muzikale en letterkundige cultuur van hun dagen.
Josquin rond 1500, De Vries in de tweede helft van de 20ste eeuw. Ik denk dat wij hen dankbaar moeten zijn!

Schrijver: Wim Brandse, 28 januari 2009


Geplaatst in de categorie: muziek

3.7 met 6 stemmen 102



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)