Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Beethoven als pianist II

Zowel openbare concerten alsmede de mogelijkheid voor een jonge kunstenaar om zich hierin te doen horen als instrumentalist of als componist was een kwestie van patronage. Maar vooral het eerste had de uitgesproken voorkeur van het op sensatie beluste publiek. Maar doordat bij Beethoven de twee aspekten samenvielen paste dat mooi samen, maar zijn reputatie als componist duurde veel langer. Pas later organiseerde Beethoven zelf concerten met uitsluitend eigen werken, waarbij de recette niet te verwaarlozen moet zijn geweest.

Ook het uitgeven van eigen muziek was een zaak van goed commercieel inzicht. Het ging de componist erom zijn werk aan "de hoogste bieder" op te dragen. Het was in die dagen gebruikelijk om hooggeplaatste lieden voor het werk te interesseren en hun goedgunstigheid te verwerven. De opdracht werd vervolgens heel geprononceerd bekend gemaakt in de voorafgaande aankondigingen van het nieuwe werk. De naam van de opdrachtgever verscheen uiteindelijk met veel luister op de titelpagina van het gedrukte werk.

Dankbaarheid voor verkregen gunsten en gevoelens van persoonlijke aard speelden een rol in die keuze van opdrachten. Zeker was ook het speculatieve element aanwezig: hoe groter de maatschappelijke positie van degene die de opdracht had aanvaard, des te groter het succes van de uitgave en daarmee de recette voor uitgever en componist. De naam van een graaf, een prins of een aartshertog zou hopelijk het publiek met indruk vervullen en de verkoop stimuleren.

De loop van Beethovens carrière als componist is duidelijk af te lezen aan de belangrijkheid van de personages aan wie Beethoven zijn werken opdroeg.

Zijn hele leven lang heeft Beethoven gezocht naar piano's met grotere sonoriteit en met meer volume. De pianoforte als opvolger van het clavecimbel was in Beethovens dagen nog een betrekkelijk jonge uitvinding, waaraan in de loop van de jaren nog heel wat verbeterd zou worden. Pas in 1818, toen Beethoven een nieuwe Broadwood uit Engeland ontving, was hij redelijk tevreden. De eisen die Beethoven aan een piano stelde waren natuurlijk een gevolg van zijn spelstijl.

Het is interessant te lezen hoe tijdgenoten dat spel van Beethoven onder woorden brachten. Abbé Vogler, in zijn dagen een autoriteit op muziekgebied, komt tot de conclusie dat Beethoven met een uitzonderlijke expressie en diepte in toon speelt en dat zowel in snelle als in langzame tempi.

Ook Carl Czerny prijst Beethovens pianospel, vooral in langzame tempi. Bovendien is hij verrukt over het legatospel. In 1808 schrijft de gezaghebbende kritikus Reichard over de diep gevoelde cantilene's en de grote melancholie in Beethovens spel. Het schijnt dat Beethoven bizonder afstak ten opzichte van zijn pianospelende tijdgenoten. Vooral zijn "zingende" toon moet van allure zijn gweest. Die tijdgenoten bespeelden overigens de pianoforte als was het een klavecimbel. Beethoven bespeelt zijn piano als was het een orkest. Veel schrijvers uit die tijd noemen Beethoevns exclusieve gebruik van de pedalen, vooral voor koloristische effecten. Ook schrijven ze niet altijd even vriendelijk over de plotselinge tempowisselingen in Beethovens spel en de scherpe dynamische contrasten. Dat wist men in die dagen minder te waarderen.

Op deze wijze is een reconstructie te vinden van de wijze waarop Beethoven piano speelde. Ieder schrijft over de expressieve toon in zijn spel, in welk tempo dan ook.
Vooral wordt geschreven over de rijke melodische kracht in zijn spel, en dan niet alleen in de bovenstem maar in alle stemmen.

Schrijver: Wim Brandse, 14 maart 2009


Geplaatst in de categorie: muziek

3.4 met 13 stemmen 548



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)