Het Strijkkwartet van Claude Debussy II
Zoals uit de vorige aflevering al bleek wacht men zich in het algemeen voor een definitief waardeoordeel over het Strijkkwartet van Debussy. Alle beschouwingen in de pers zijn gesteld in bewoordingen als "wachten en toezien" en "loopt het later goed af, dan is er nog tijd genoeg om te juichen".
Het is een temptatie voor een componist of voor een auteur wanneer er zó over nieuw werk wordt gedacht en niet geschreven! Natuurlijk moet men zich ernstig verbazen over dergelijke besluitloosheid.
Toch speelt ook het feit mee dat juist in deze jaren geheel nieuwe compositietechnieken hun ingang vinden en dat het appreciatievermogen van de luisteraar erg op de proef wordt gesteld. Maar het feit blijft dat er wel erg laf over het stuk wordt geoordeeld of juist níet geoordeeld!
De bevreemding die Debussy's Strijkkwartet in die eerste
dagen oproept is wel verklaarbaar. De sonatevorm, dat klassieke vormplan dat als een dogma ruim een eeuw was gehanteerd, heeft in Debussy's Strijkkwartet zijn klinkende uiterlijkheid verloren. Niet meer met elkaar contrasterende thema's voeren de boventoon. Ze zijn vervloeid tot lange melodische lijnen.
De vele gedaanteverwisselingen van de kernmelodie bevreemdden het publiek; de fantasie van de componist stelt soms hoge eisen aan de luisteraar van die dagen. En dan is er ook nog de ongebruikelijke harmonische gang van zaken in het stuk, ongedacht en onvoorspelbaar.
Het componeren aan zijn "Quator a cordes" is Debussy niet licht gevallen. In een brief aan Ernest Chausson schrijft hij over de problemen van de vormgeving van het stuk. Treffend daarbij is de opmerking "ik kom er maar niet toe van mijn Quator te maken wat ik wil. Ik ben al drie
keer overnieuw begonnen".
Chausson heeft het werk nooit bijster gewaardeerd, ondanks Chaussons vriendschap en grote waardering voor Debussy.
Dat heeft Debussy bizonder teleurgesteld, immers, het oordeel van de gezaghebbende Chausson was Debussy veel waard.
Een andere componist, Paul Dukas, was gelukkig wel heel enthousiast over het stuk. Hij roemt de gebondenheid in vorm, de fijnzinnigheid van de harmoniek en de duidelijkheid in melodische opzet.
Toch is Ernest Chausson degene geweest die Debussy's Strijkkwartet deed uitvoeren in de beroemde "Société Nationale" te Parijs, voor elke jonge componist de plaats bij uitstek om tot bekendheid te komen.
In 1894 wordt Debussy's Strijkkwartet op een programma van de "Libre esthétique" gezet in Brussel geplaatst, een geweldige onderscheiding voor de jonge componist wiens werk in België nog volstrekt onbekend was. De beroemde Gevaert, direkteur van het conservatorium in Brussel, zou bij deze uitvoering aanwezig zijn en daarna zijn niet te veronachtzamen oordeel uitspreken. Hij kwam maar niet opdagen, en uiteindelijk besloot het Ysaye Kwartet maar te beginnen. Juist toen het tweede deel zou worden ingezet betrad de grote man de zaal en besloten de musici weer opnieuw te beginnen.
Ook Gevaert stelt zich na afloop zeer terughoudend op. Hij zegt "niets begrepen te hebben van de harmoniek in het stuk" maar, zo voegt hij er aan toe, "het is mogelijk dat dit stuk de eerste levenstekenen bevat voor de muziek van de toekomst. Maar dat zal de tijd beslissen".
Uit de reactie van Debussy begrijpen we dat deze helemaal niet ontevreden was over wat Gevaert zo verhuld mededeelde.
De tijd heeft inmiddels beslist. Debussy's Strijkkwartet heeft de tijd doorstaan. Het werk is een van de meest bewonderde stukken in de kwartetliteratuur, en heeft niet alleen in de ontwikkeling van de componist een grote rol gespeeld, maar ook ruimte gegeven aan een nieuwe appreciatie van de luisteraar.
planet.nlGeplaatst in de categorie: muziek
Debussy
293
Geef je reactie op deze inzending: