Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Leos Janácek, Tsjechisch componist (inleiding)

Sibelius en Janácek.
Twee componisten die in mijn al lange leven als exponenten hebben gediend van de muziek uit de twintigste eeuw. Beiden worden geboren in de negentiende eeuw en beiden besluiten in de twintiger jaren van de vorige eeuw te stoppen met componeren. De één omdat hij door de dood wordt ingehaald, de ander omdat hij zegt geen inspiratie meer te hebben.
Ik houd van deze twee componisten omdat zijn elkanders volkomen artistieke tegenstelling zijn. En in feite is dat een nieuw gegeven in de muziekgeschiedenis.

Dat is de ongelooflijke vrucht van de muziek van de twintigste eeuw; deze componisten zijn voor mij twee belangrijke exponenten van wat muzikaal in deze eeuw mogelijk was. Toch hielden beiden zich met hetzelfde handwerk bezig: noten bedenken die door anderen tot klinken moesten worden gebracht.
Vroeger waren componisten bedenker en uitvoerder van hun eigen muziek, in de twintigste eeuw verandert het vak van componist in een specialisme waarvan anderen de uitvoerenden zijn. Het vak van de her-interpretator is er tussen geschoven.

Over Sibelius schreef ik eerder. Nu is Janácek mijn doelwit.
Was Sibelius de zoon van de gezeten dorpsdokter, Janacek de zoon van de behoeftige dorpsonderwijzer. Hij is geboren in 1854 in het oost-tsjechische gehucht Hukvaldy. Ik ken geen componist die zijn kindjaren zo liefhebbend beschrijft als Leos Janacek. Eén met zijn omgeving, met zijn grote familie met broers en zussen, één met de natuur, één met het karakter van het landschap, één met de kleine leefgemeenschap die Hukwaldy was.
Ik lees over dat geluk in Janáceks autobiografie "My live" en word jaloers over de eenvoud in Leos' jonge jaren en ook in de groei van diens talent.

Luistert u eens aandachtig naar de Zevende Symfonie van Sibelius, en naar de Symfonietta van Janácek! Allebei gecomponeerd in de twintiger jaren van de vorige eeuw. Sibelius' werk lijkt gesponnen uit fijn gouddraad, vaak heel teer, altijd heel beschouwend en met psychologische toespelingen.
In de "Symphonietta" van Janácek alleen maar impulsiviteit en spontaniteit. Zijn stuk bruist over van levenslust en van onstuimigheid. Het lijkt uit blokken te zijn opgebouwd, als de gevel van het Instituut voor Beeld en Geluid!

En luister eens naar de eerste vijf minuten van het stuk!
Fleurige fanfares van instrumenten die over elkaar heen lijken te buitelen van enthousiasme en plezier. En dan de pauken daar doorheen, in een eenvoudig tertsenmotief, vermanend en monotoon! Ja, militaire signalen hoorde Leos in zijn jonge jaren voldoende, vooral in het levendige Brno!

En zo zijn Jean Sibelius en Leos Janácek twee muzikale exponenten van die ongelooflijk rijke muzikale twintigste eeuw. Waarin dat trouwens ook alleen maar kon! In een volgende aflevering schrijf ik meer over Leos Janácek.

(wordt vervolgd)

Schrijver: Wim Brandse, 11 april 2009


Geplaatst in de categorie: muziek

4.0 met 4 stemmen 214



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)