Ernest Bloch, een joods componist
Een componist van wie maar een heel klein aantal werken internationaal bekend is geworden, is de Zwitser Ernest Bloch.
Hoewel Bloch in Genéve (1880) geboren werd is hij van Joodse afstamming. Ik vermeld dit omdat Ernest Bloch vanaf 1915 zijn Joodse afstamming in zijn muziek tot uitdrukking bracht en zich daarin vaak door Oudtestamentische gebeurtenissen liet leiden. Zelf zegt Bloch over zijn inspiratiebron: "ik ben jood en streef ernaar joodse muziek te schrijven".
Ernest Bloch ontving zijn eerste muzikale opleiding in zijn geboortestad bij de beroemde Jacques Dalcrose, die door zijn ritmische bewegingsleer wereldvermaardheid kreeg.
Daarna studeerde Bloch in Brussel, onder andere bij de vioolvirtuoos Eugène Isaye. Compositie bij Iwan Knorr en bij Louis Thuille, wiens Harmonielehre in die dagen en ver daarna van grote betekenis is geweest.
Voordat Bloch dertig jaar is worden composities van hem uitgevoerd. Daartoe behoren een Symfonie in cis en een opera "Macbeth". Deze kreeg zijn première in 1910 in Parijs en was voor de jonge componist een opienbarend succes.
In 1916 vertrekt Bloch naar Amerika. Hij wordt geëngageerd als orkestdirigent van het ensemble van de danseres Maud Allah. Aanvankelijk liep dit ballet erg goed en zag Bloch grote kansen voor zichzelf in zijn artistieke ontwikkeling. Toch ging deze dansgroep na enkele jaren failliet, en vestigt Bloch zich totaal berooid in New York.
Zijn vlijt heeft hem in die magere beginjaren gered. Hij componeert in die periode zijn Strijkkwartet, de "Trois Poémes Juifs" en de met een prijs bekroonde "Suite voor altviool en piano". Het is 1919. Bloch had in dit stuk kwarttonen gebruikt, waarover een bekend jurylid de uitspraak deed dat "het niet vriendelijk voor muziek was".
Blochs positie in het Amerikaanse muziekleven was echter gevestigd, en met uitzondering van een kort verblijf in Italiaans Zwitserland bracht hij zijn hele leven in Amerika door.
Bloch heeft veel uitstekende leerlingen gehad. Hij was leraar aan het Conservatorium in San Francisco, tot de gelegenheid zich voordeed dat hij zich uit het onderwijs kon terugtrekken en zich helemaal aan het componeren kon wijden. Hij kon daar zelfs in redelijke welstand van leven.
De compositorische ontwikkeling van Ernst Bloch kan ik drie perioden verdelen.
In het begin stond hij sterk onder invloed van Richard Strauss en Cesar Fanck. Deze periode wordt artistiek bekroond met de opera "Macbeth", de enige opera die Bloch schreef.
In de volgende periode komt bij Bloch een sterk bewustzijn van zijn Joodse afstamming tot uitdrukking. Uit die tijd komt een aantal bekende werken zoals de Symfonie "Israel", "Shelomo" eem Hebreeuwse Rapsodie voor cello en orkest, het muzikale portret van Salomo. In die periode, van 1915 tot 1920, ontstaat nog een ander stuk.
Het is de "Baal Shem Suite", waaruit vooral het deel "Nigun" wordt uitgevoerd. Voor mij is het de glansperiode in Blochs oeuvre, Met name het onovertroffen "Shelomo" gooit hoge ogen, in vele uitvoeringen verkrijgbaar.
Ernest Bloch laat zich in de joods geaarde werken niet leiden door het direkte gebruik van synagogegezang. Veel meer schrijft hij in de geest van de oorspronkelijke joodse gezangen. Een opmerkelijk werk in het joodse genre van Bloch is het oratorium "Awodath Hakodesh" (Heilige Dienst), een verzameling gebeden.
Terwijl ik dit schrijf realiseer ik mij maar al te goed dat we deze muziek nooit "live" zullen horen, we mogen ons gelukkig prijzen met een mogelijke opname van het stuk. De Joodse geloofsbeleving staat centraal in het stuk, en dat gegeven belemmert natuurlijk de verbreiding van het stuk.
De laatste periode in Blochs oeuvre maakt zich wat meer los van de joodse gedachte. Het zijn een aantal hoogst persoonlijke en zeer geinspireerde werken. Het laatste tijdperk, dat in 1925 tot zijn dood duurt, telt een aantal meesterwerken, zoals het Concerto grosso (1925) en dan het absolute meesterwerk uit 1938, het Vioolconcert. Helaas muziek die nauwelijks tot Westeuropa is doorgedrongen.
Wanneer we tot een karakterisering van Blochs muziek moeten komen telt natuurlijk allereerst het joodse aspekt. In het algemeen geldt dat Blochs muziek hartstochtelijk en opgewonden is, maar ook getuigt van mystiek en een sterke verbeeldingskracht. De "joodse" muziek van Ernest Bloch
is van grote betekenis en getuigt van een sterke betrokkenheid tot het land van zijn voorgeslacht.
planet.nlGeplaatst in de categorie: muziek
Ernest Bloch
586
Geef je reactie op deze inzending: