Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Gabriël Fauré en zijn pianomuziek

Mijn liefde voor de muziek van Gabriël Fauré is in de loop der jaren standvastig gebleven. Dat realiseerde ik mij weer toen ik onlangs zijn pianomuziek bestudeerde naar harmoniek en melodiek, en mijzelf tot een antwoord dwong op de vraag wat Fauré's pianomuziek zo eigen doet zijn in de Franse toonkunst.

Het piano-oeuvre van Fauré telt vijfendertig opusnummers, waarin de componist de traditie voortzet van het korte, romantische karakterstuk. Beeldende titels als "Nocturne", Impromptu", "Barcarolle" en "Prélude" zijn voor Fauré genoeg hem te inspireren tot kleurrijke expressies aan het klavier.

Veel van Fauré's pianostukken dragen dezelfde sfeer. Het koloriet van deze stukken is voor een groot deel ontstaan uit eenzelfde gemoedsstemming. Je zou daardoor tot de conclusie kunnen komen dat er nauwelijkes enige ontwikkeling is in het pianowerk van Fauré. Toch nemen we een steeds groter wordende versobering waar. Wanneer men de Préludes uit 1910 vergelijkt met de flamboyante stukken van oudere datum, verbaast men zich over de grote helderheid en "afslanking" van de jongere stukken. Die toenemende versobering heeft lang geduurd in het lange leven van Fauré. Dat leven is er overigens een geweest zonder veel stroomversnellingen. Alles vindt op tijd en op daarvoor geschikte moment plaats. Fauré's leven wordt zeker niet verstoord door overrompelende gebeurteniseen.

Fauré's leven (1845-1924) begint in een tijd waarin de kamermuziek in Frankrijk weinig aanzien heeft. Berlioz, de stamvader van de Franse romantiche muziek, is daarvoor een te eruptieve figuur. Hoewel Saint-Saens zeker waardevolle muziek op dit gebied heeft geschreven ligt zijn kracht toch op andere terreinen.

Vooral op het gebied van het lied weet Fauré zich een grote plaats in de Franse muziekgechiedenis te verwerven. Hij is met Henri Duparc de eerste Franse componist die dit genre in zijn vaderland aanzien geeft en de basis vormt voor de liedkunst van de jongere generatie, waarvan Debussy de belangrijkste vertegenwoordiger is.

Fauré's levensweg voert hem langs veel Parijse kerken waarvan hij organist is. De langste post vindt hij aan de Madeleine, van 1877 tot 1896.

In 1892 wordt Fauré benoemd tot inspecteur van het muziekonderwijs, een zeker niet veelbelovende functie in financieel opzicht. Uit een brief uit Londen, waar hij de uitvoering van een nieuw werk dirigeert weten wij van zijn eeuwige geldzorgen. Zijn financiële positie verbetert wanneer hij in 1905 benoemd wordt tot direkteur van het Coservatoire. In die jaren was zijn toenemende doofheid al begonnen. Dat noodzaakte Fauré in 1919 aldaar zijn ontslag te nemen.

Gabriël Fauré is de direkte wegbereider van het impressionisme. Zijn betekenis als pedagoog is heel groot. Veel componisten zijn door Fauré opgeleid,zoals Charles Koechlin, Roger Ducasse, Nadia Boulanger en Maurice Ravel.

Claude Debussy was geen direkte leerling van Fauré, maar zeker in Debussy's werk is de invloed van Fauré merkbaar. Vooral in het lied is dat herkenbaar, uit de keuze van de dichters en uit de gevoelige expressie van beiden. Het is interessant de relatie tussen beide componisten te releveren, speciaal die van Fauré tot Debussy. Fauré leeft in een soort haat-liefde verhouding tot zijn jongere collega. Hij heeft ooit gezegd: "Spreek mij nooit over Debussy. Ik wil niet weten dat er een Debussy bestaat. Als ik van Debussy houd, kan ik niet meer van Fauré houden, en hoe is het dan mogelijk een Fauré te zijn?"

Fauré's pianomuziek heeft nooit de populariteit bereikt als die van bijvoorbeeld Liszt, Chopin of Schumann. Dat ligt zeker voor een gedeelte in het feit dat Fauré's muziek nogal aristocratisch aandoet, een zekere afstandelijkheid heeft en niet berekend is op uiterlijk effect. Fauré's pianomuziek kabbelt voort in een constante gelijkmatigheid en is muzikaal heel subjectief. Bovendien is deze muziek wars van enige literaire binding, niet in overeenstemming met de smaak van zijn tijd. Het is muziek om de muziek, waarin de elegantie van de melodische lijn, de kleurigheid en de harmonische voortgang het effect zelf zijn.

Fauré's anomuziek is van een grote fijnzinnigheid, kent geen pathetiek zoals die van Franck, maar is in hoge mate doordacht in gratie en gereserveerdheid. Juist die eigenschappen geven de pianomuziek van Fauré dat bij uitstek herkenbare.

Roger Ducasse spreekt als zijn overtuiging uit dat Fauré's pianomuziek van dezelfde betekenis is als die van Chopin.
Hij noteert dat in zijn voorwoord bij de eerste uitgave van de "Nocturnes". Ik denk dat Fauré's pianomuziek daarvoor teveel uit eenzelfde gemoedssteming is ontstaan en daardoor wat eenzijdig in expressie blijft. Er is een zekere bewogenheid in Fauré's pianomuziek, maar toch ook wel gebrek aan een rijk geschakeerd temperament zoals dat van Chopin.
Maar dat heeft niets te maken met de status van Fauré's
pianomuziek in de Franse romantische muziek. Daarin neemt deze een unieke plaats in.

Schrijver: Wim Brandse, 30 mei 2009


Geplaatst in de categorie: muziek

4.0 met 4 stemmen 303



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)