Back in the EU-SSR

Tja, wat moet je met Charlie McCreevy. Europees commissaris voor de interne markt en voorstander van de grondwet van Europa, het verdrag van Lissabon en het verdrag van Lissabon 2.0. Maar tegelijkertijd zo nu en dan opvallend eerlijk. Tot grote ergernis van zijn collega’s en vooral van zijn baas Barroso.

Zo was hij ooit zo onhandig om te zeggen dat hij het verdrag van Lissabon niet gelezen had en dat hij niet verwachtte dat "any sane, sensible person" dat ging doen. Hij had gelijk; de grondwet was een wettekst maar het verdrag niet. Het is dus alleen te lezen in context met alle eerdere verdragen en jurisprudentie. Dat is toch al snel zo’n 10.000 bladzijden lezen.*)

Die uitspraak deed hij in aanloop van het eerste Ierse referendum. Nu Ierland zich opmaakt voor een tweede referendum over het tweede verdrag van Lissabon**) laat McCreevy zich weer eens van zijn beste, want eerlijke, kant zien. Zijn collega’s in Brussel zaten weer met hun tenen gekromd toen hij het had over de reactie van de Europese collega’s op het Ierse ‘nee’;

‘On the other hand, I think all the politicians of Europe would have known quite well that if a similar question had been put to their electorate in a referendum the answer in 95% of countries would have been 'no' as well.’

Aangezien de EU uitgebreid opinieonderzoek heeft gedaan naar de Europese mening over het verdrag, is zijn bewering helemaal niet wereldschokkend. Tegenstanders van het verdrag hebben immers ook onderzoeken gedaan waar dat uit bleek. Het was de aanleiding om aan de EU-landen te eisen dat er geen referenda meer gehouden zouden worden. Tenzij de nationale grondwet deze nadrukkelijk verplicht, zoals in Ierland.***)

Eigenlijk heeft men in Brussel Ierland al opgegeven, hoewel men nog wel haar best doet om haar binnen de EU te houden door het tweede referendum te winnen. Maar mocht het Ierse volk zo dom zijn om verkeerd te stemmen, wordt ze de EU uitgeknikkerd. Als het aan Brussel ligt tenminste.

De Ierse regering probeert daarom een tweede ‘nee’ zo moeilijk mogelijk te maken. Het is al heel lang bekend dat er een tweede referendum komt, maar men heeft het aan de opinieonderzoeken overgelaten om de datum te bepalen. Sinds de kredietcrisis maakt het ja-kamp namelijk weer een kans te winnen in Ierland, waar de crisis hard heeft toegeslagen. ‘Ergens’ in oktober gaat het worden.

De datum is overigens nog niet helemaal zeker, waardoor het organiseren van een nee-campagne zo lastig mogelijk wordt gehouden. Binnen 4 maanden zal het referendum gehouden worden, maar de organisatie lijkt een beetje op die van een illegale houseparty; pas op het allerlaatst krijgt men details te horen.

Niet iedere Europese politicus is gecharmeerd van de drammerigheid waarmee de grondwet/verdrag 1.0/verdrag 2.0 ingevoerd moet worden. Met name de president van Tsjechië, Vaclav Klaus, heeft hier forse kritiek op. Hij weigert de ratificatie van het Tsjechische parlement te tekenen om het Ierse volk een eerlijke kans te geven zelf hun mening te bepalen. Mochten de Ieren ‘nee’ stemmen, dan weigert hij de ratificatie in zijn geheel, om te voorkomen dat de Ieren uit de EU gezet worden.

Voor zijn tegenstanders is Klaus lastig, erg lastig. Hij wil, net als McCreevy, nog wel eens zeggen wat hij denkt. Dat was al zo tijdens de Praagse lente onder de communisten, wat hem zijn baan kostte. Desalniettemin is de Brusselse aanpak van de argumenten die Klaus geeft niet fundamenteel anders. De Europese Groenen noemen hem bijvoorbeeld ronduit een gek op hun website.

Nu ben ik het zeker niet eens met alles wat Klaus vindt, maar we moeten wel bedenken dat Klaus zijn bezwaren tegen het verdrag volgens EU-commissaris McCreevy gedeeld worden door de meerderheid van de Europeanen;

‘It is Europe where we witness the crowding out of democracy by post democracy, where the EU dominance replaces democratic arrangements in the EU member countries, where [some people] do not see the dangers of empty Europeanism and of a deep (and ever deeper) but only bureaucratic unification of the whole European continent. They applaud the growing formal opening of the continent, but do not see that the elimination of some of the borders without actual liberalization of human activities ‘only’ shifts governments upwards, which means to the level where there is no democratic accountability and where the decisions are made by politicians appointed by politicians, not elected by citizens in free elections.’

Nu kan het aan mij liggen, maar wat is er zo absurd aan het bovenstaande? En bedenk dat Klaus ervoor gezorgd heeft dat Tsjechië lid is geworden van de EU. Het is niet de Europese samenwerking die zijn probleem is, maar het gebrek aan democratie.

Iets wat het Duitse constitutionele hof ook vond, vandaar dat de Duitsers dit najaar nog hun wetgeving moeten aanpassen om de Bundestag en Bundesrat te laten meebeslissen over verdere overdraging van bevoegdheden naar de EU. Volgens het verdrag van Lissabon beslist in de toekomst de Europese raad over nieuwe bevoegdheden en is er geen veto meer. Feitelijk heeft de rechter gezegd dat de gele kaart/rode kaart procedure niet voldoende is om het verdrag te ratificeren.

De bedoeling is dat de Duitsers op 18 september deze aanvullende wetgeving politiek afhandelen, zodat Duitsland daarna eindelijk ook kan ratificeren. Want Merkel is dan wel één van de grote motoren achter de drammerigheid, de ratificatie is in Duitsland zelfs zonder referendum nog een heel gedoe aan het worden.

De Brusselse agenda is dit najaar dus bijzonder druk. Eerst de Duitse ratificatie (18 september) dan de Ieren die ja moeten stemmen (vermoedelijk eerste week oktober). Dan moet Klaus tekenen en vervolgens in november eindelijk de installatie van de eerste president van Europa.

In Engeland weet men zeker dat het Tony Blair zal worden, maar dat lijkt me lastig. De Engelsen doen niet volop mee met de Eurofiele richting.De grootste kanshebber is eigenlijk onze eigen JPB, hoewel ik Verhofstad ook niet helemaal uit zou sluiten. Maar JPB staat er het beste voor; hij heeft het nee van Nederland omgedraaid tot een ja, waardoor gek genoeg Nederland één van de eerste landen is geweest die het verdrag geratificeerd heeft.

Maar misschien tovert men wel heel iemand anders uit de hoge hoed. Want er zijn geen kandidaten en de beslissing wordt door 27 mensen achter gesloten deuren genomen.

En wie dat ondemocratisch vind is volgens Cohn-Bendit, en vele van zijn collega’s, gek. Het verklaart wel waarom men geen referenda meer wil. De meerderheid van de Europese bevolking is gek. En gekken laat je toch niet meebeslissen?

Geen presidentsverkiezingen, geen volledige controle door een parlement, een regering (commissie) wordt uitgekozen achter gesloten deuren en bevestigd door een parlement dat niet volgens one man one vote gekozen wordt. De juiste term voor ons nieuwste politieke speeltje is post-democratie.

Klaus heeft ooit gewezen op een aantal gelijkenissen tussen het voorgestelde EU-beslissingsmodel en de USSR. Dat werd hem, niet helemaal verrassend, niet in dank afgenomen.

Maar de Europese Raad heeft straks de staatskundige bevoegdheden van het Politbureau. Onze president wordt straks op dezelfde manier bepaald als in de USSR en het Europarlement is net als het parlement van de USSR veel te groot en gebaseerd op nationale verkiezingen. Daarnaast hebben beide duidelijk ambities voor territoriale expansie. Ook de manier waarop men met kritiek omgaat vertoont trekjes van de USSR; landen die dwars liggen worden eerst bedreigd voordat ze gepaaid worden.

Ook Cohn-Bendit was natuurlijk weer woest toen Klaus de vergelijking maakte. Die tegenstelling tussen die twee is saillant. Vooral als je van beide personen de achtergrond gaat vergelijken.

Klaus schreef in 1969 tijdens de Praagse lente voor een niet-communistisch blad in een communistische dictatuur. Cohn-Bendit was een Duitse anarchist die bekend werd door een studentenopstand in Parijs; de meirevolutie van 1968. Beide opstanden mislukten. Tsjechië bleef een dictatuur en Frankrijk bleef een democratie.

Klaus werd gestraft met ontslag en Cohn-Bendit werd Frankrijk uitgezet. De laatste bleef overigens doorgaan met revolutie en werd lid van de Revolutionärer Kampf. Hoe serieus we die revolutie nemen moeten is wat onduidelijk. Cohn-Bendit geeft bijvoorbeeld toe dat hij de terrorist Hans-Joachim Klein geholpen heeft. Een verzoek van de Frankfurter rechtbank om zijn immuniteit op te heffen werd geweigerd door het Europese parlement. Aan de andere kant werkte hij in een kleuterschool. Maar laat ik Cohn-Bendit eens citeren over zijn werk met kinderen van 5 tot 8 jaar;

‘On several occasions certain kids would open my fly and start to stroke me. I reacted differently according to circumstances, but their desire posed a problem for me. I asked them: 'Why don't you play together? Why have you chosen me, and not the other kids?' But if they insisted, I caressed them still.’

Na de Kampf ging hij naar Sponti-Szene. Deze organisatie verklaarde zich in de jaren tachtig democratisch. Ruim een halve eeuw nadat West-Duitsland democratisch is geworden was Cohn-Bendit het uiteindelijk ook.

De eindconclusie lijkt me duidelijk. Cohn-Bendit is niet echt in een positie om een ander gek te noemen. Laat staan als het gaat over democratie.

Niet dat ik politiek veel met Klaus heb, het is een beetje een rechtse zak, maar zijn mening over het democratisch gehalte van de EU is een stuk gefundeerder dat de op zijn persoon gerichte reactie van enkele van zijn tegenstanders. En een enkele verdient op dezelfde manier teruggepakt te worden, zoals ik net met Cohn-Bendit heb gedaan.

De EU is na het verdwijnen van het veto van nationale parlementen geen democratie maar een post-democratie. Roepen dat Klaus gek is verandert daar helemaal niets aan. Voor hem voelt het niet nieuw, maar terug in de tijd. Het is weer 1969. Presidenten die zichzelf benoemen en post-anarchisten die hem voor gek verklaren.

Back in the EU-SSR

*) Tijdens de Nederlandse ratificatie was de tekst van het verdrag nog niet eens af, men heeft het ongelezen en bij voorbaat al goedgekeurd.

**) Het verdrag is op Iers verzoek aangepast, zo houdt bijvoorbeeld ieder land zijn eigen commissaris. Juridisch zou dat eigenlijk betekenen dat alle andere EU-landen dit veranderde verdrag nog een keer moeten ratificeren, maar men heeft al laten weten hier niets voor te voelen.

***)Voor alle duidelijkheid, dat gold ook voor Nederland. Wij MOCHTEN geen tweede referendum houden. De discussie in de Tweede Kamer, waar de PvdA fractieleider Tichelaar zijn geloofwaardigheid voorgoed kwijtgeraakte, was juridisch gezien een toneelstukje.