Hendrik de Vries: Groteske

Groteske

Waar staat haar huis? Achter de bergen.
Wat zijn haar knechten? Draken en dwergen.
Wat is hun werk? Spoken en stelen.
Zijn het er weinig? Neen; het zijn velen.

Wat ligt op tafel? Een toverdoos.
Wat at ze gister? Een bord vol kroos.
Wat eet ze vandaag? Niet één enkele hap
Maar om te drinken schuurt ze haar nap.

Wat zal ze drinken? Een wonderdrank,
Die trekt ze uit stekels van egelhuid,
Mengt ze met blad van de herfsttijloos,
Vingerhoedstengels en hondestank.

Wat eet ze morgen? Een hondewervel,
Bittere nachtschade en dolle kervel,
Een eendevoet en een varkenssnuit
En paddeslijm over bilzenkruid.

Hendrik de Vries werd geboren in 1896 te Groningen als de zoon van Wobbe de Vries, een taalkundige, die in de provinciehoofdstad les gaf. Zijn taalmanie zat al in zijn genen en werd danig aangewakkerd door zijn vader. Ik vermoed dat hij het Groningse dialect kon spreken en schrijven, maar daar gis ik naar. Ik ken geen Groningse verzen van hem, wel Spaanse, hij zocht het dus liever wat verder weg. Als jongeling bestudeerde hij Willem Bilderdijk en Vondel. Vandaar wellicht dat zijn schrijfstijl altijd wat ouderwets en gedragen bleef. Niet veel dichters laten zich nog door deze voorgangers inspireren. Ondanks het feit dat hij nogal op zichzelf was, werd hij toch lid van de kunstgroep De Ploeg. Hij werkte mee aan 'Het Getij' en 'De Vrije Bladen'. Publiceerde in het eerstgenoemde blad. Hij hanteerde de klassieke stijl van vormvastheid, hield vaste maat en rijm(dwang) in stand. Hij reisde 12 keer naar zijn geliefde tweede land Spanje, waar hij zich liet inspireren door de dans en de vurige, bezeten passie. In 1971 verscheen de bundel 'Cantos extraviados', de Spaanse gedichten. Hij verwerkte zijn droombeelden, zijn onderbewuste taferelen en bizarre visioenen. Hij valt zeker onder de noemer van het surrealisme, al is zijn hele werk hier en daar vervreemdend chaotisch, van vrome godsgetuigenissen tot heksensabatten, van zeer diepzinnig tot uitermate oppervlakkig. Heksen boeiden hem als archetypisch beeld en de heksen die hij opvoert, zijn dan ook beeltenissen van hemzelf, vooral toen hij later in Haren woonde in zijn 'Het Woeste Hoekje' met een totaal verwilderde tuin. Ik denk dat de hierboven genoemde planten er wel te vinden waren. Hij had nu eenmaal wat met magie en zijn gebleven kinderfantasieën zullen dit zeker verstevigd hebben. Verder was hij een nogal norse zonderling, een teruggetrokken eenling die zich verschuilde achter zijn heksenstreken. Maar Slauerhoff was wel één van zijn beste vrienden en ze bezochten elkaar regelmatig onder het genot van de broodnodige alcoholische versnaperingen. Marsman vroeg hem vaak om raad en Nijhoff waardeerde hem ten zeerste. Hij was anti-burgerlijk en een vitalist als Marsman. Hij had ook net als Jacobus van Looy en Lucebert het dubbeltalent van dichterschap en schilderkunstenaar. Hij had een absoluut krankzinnige moeder en later een net zo geestelijk gestoorde vrouw, wat een deel van zijn gekte wel verklaard. Je zou bijna denken dat die gekke moeder in hem teruggekeerd is, zo spookachtig eng kijkt hij mij aan. Van hem staat er gelukkig wel een prachtig standbeeld pal naast de Martinikerk te Groningen. In 1946 ontving hij als eerste de Hendrik de Vriesprijs. In 1962 de Constantijn Huuygensprijs, gevolgd natuurlijk door de P.C. Hooftprijs in 1973. Plus nog wat. In Haren bestaat het Hendrik de Vriesplantsoen, maar dat is karige nagedachtenis voor de vreemde, maar zeer getalenteerde vogel, die zich daar verstopte tot 1989, toen hij stierf. Hij die ooit dit over Slauerhoff schreef, schreef het ook over zichzelf:

'Een eerlijk zeemansgraf,
Hem steeds voor ogen zwevend,
Hij stevent er op af
Maar blijft Godlof springlevend.'

Dat laatste dan voornamelijk met het oog op hun gedichten, al kun je lezen dat Hendrik op het springlevende voortbestaan van de ziel doelt.

Groteske Hendrik de Hendrik de Vries

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.0 met 2 stemmen 190