Herman Gorter: Lenin
Lenin, gij machtigste, dapperste Strijder,
Gij alles durvende en hoge Held,
In diep bezinnen en het verst geweld
Even machtig, - gij werdt de bevrijder
Der boeren, en wildet worden ook de leider
Der Russische arbeiders ter vrijheid, redder
Van het gehele wereldproletariaat,
En stichter van de communistische wereldstaat.
Gij stierft. Waardoor? Door 't kapitaal, gij, Held,
Dat voor een nog te hoge taak u steld',
Maar ook door de arbeiders die u verlieten,
Van West-Europa, en Rusland alleen lieten.
Uw liefde stierf. Omdat gij werdt verlaten
Door de arbeiders Europa's, die uw liefde haatten.
Herman Gorter werd geboren in 1864 te Wormerveer.
Zijn vader, Simon Gorter, was ook letterkundige en een doopsgezind predikant. Hij stierf op zijn 32-ste en hij had nog meegewerkt aan 'De Gids'.
Hij had een oudere broer en een jongere zus.
Zijn moeder, ook uit een doopsgezind nest, ging toen een pension te Amsterdam runnen, verder kreeg ze nog een schamele weduwenuitkering.
Hij ging naar het Barlaeus-gymnasium en dat voltooide hij in 1883.
Veel letterkundigen van naam stammen af van een of ander gymnasium, blijkbaar een ideale kweekvijver voor literatoren in de knop, al zijn er ook massa's autodidactische, beroemde schrijvers, maar dit terzijde.
Na zijn gymnasiumtijd ging hij Klassieke Letteren studeren op de Universiteit van Amsterdam. Hij behaalde zijn doctoraal examen in 1888.
In 1886 ontmoette hij zijn grote geliefde Wies Koopmans, waardoor hij mede energiek in de pen kroop en zijn meest beroemde werk 'Mei' schreef: een langlyrische beschrijving van zijn verliefdheid op Wies. Het verscheen in 1889 en het is ook geïnspireerd door de Engelse dichters Keats en Shelley en ook nog beïnvloed door Willem Kloos. Het verhaalt de weemoed over de afgelopen jeugd, doorspekt met talloze natuurimpressies, Noorse mythologie en fantasiewezens. Het is helder, stromend en authentiek op papier gezet.
In 1890 trouwde hij met Wies. 'Verzen' verscheen. Tot 1895 was hij leraar aan een gymnasium te Amersfoort; daarna gingen ze in Bussum wonen en wijdde hij zich geheel aan de literatuur en de politiek. Aanvankelijk leek het erop dat hij een ras-Tachtiger was, maar zijn ware mentaliteit kwam daar meer en meer tegenover te staan. Eerst werd hij socialist en na een studie over Marx werd hij communist. Hij was een marxistisch theoreticus met weinig realiteitszin. Hij reed o.a. een scheve schaats doordat hij Lenin bekritiseerde op die punten, waar hij ze juist succesvol had uitgevoerd. Hij kwam haaks te staan op de Tachtigers, streefde nu naar gemeenschapskunst. Hij was ongeschikt als politicus, daar hij een zwakke gezondheid had, poëzieverslaafd was, en snakte naar rust, eenzaamheid en comfort. Hij was een goed propagandist van het socialisme en het communisme, maar teveel een intellectueel om aansluiting bij de veel minder belezen arbeiders te vinden. Dit alles werd versterkt door zijn uiterlijk: al te keurige kledij, een chic ogende lorgnet, een dandy-achtige stroohoed en stijve boorden als van een notabele. Hij beoefende ook elitaire sporten, zoals tennis, zeilen en cricket.
Hij wantrouwde overigens wel terecht iedere vorm van organisatie. Hij en zijn echtgenote bewoonden een prachtig huis in Bussum, daarbij financieel gesteud door zijn rijke schoonouders. Hij gaf nog wat privé-lessen, maar dat hoefde op den duur ook niet meer. Dus rond zijn dertigste kon hij al leven van zijn pen en wellicht van toegeschoven geld van de schoonouders.
Als ik de foto's bekijk, dan lijkt hij mij een vriendelijke, harmonieuze, sportieve, maar vooral integere man met zeer individuele standpunten over poëzie, hij springt er echt uit, maar hij was niet groter dan Frederik van Eeden of Willem Kloos, absoluut niet en zijn politieke wegen hebben klaarblijkelijk veel poëzie in hem laten liggen. Een criticus schreeuwde eens tegen hem: 'Schrijf nog eens een Juni, Juli,
Augustus enzovoort!', nadat hij weer eens een flater sloeg tijdens één van zijn politieke betogen.
In 1912 verscheen nog een episch gedicht, getiteld 'Pan', een oeroude natuurgod. Na een laatste vakantie in zijn geliefde Zwitserland stierf hij in 1927 aan een hartaanval in een hotel te Brussel.
In Balk en Bergen-aan-Zee staan standbeelden van hem. Gorter was een zeer beminnelijk en teder, natuurminnend mens, die je het beste kunt eren door zijn poëzie stapvoets te lezen.
Geplaatst in de categorie: literatuur
Herman Gorter
118
Geef je reactie op deze inzending: