OVER DE CONTINUÏTEIT VAN HET LEVEN (2)

Het voorgaande artikel beschreef het geloof in een persoonlijk voortbestaan na de dood als een vorm van wensdenken waaraan een redelijk beredeneerbare grond ontbreekt.

Menigeen zal zich afvragen: gaat het niet ten koste van het verantwoordelijkheidsgevoel van mensen als ze na dit leven niét persoonlijk ter verantwoording worden geroepen en niét persoonlijk worden beloond of gestraft? Wel, áls dat al zo zou zijn, dan bepaalt dat natuurlijk nog niet het antwoord op de vraag naar iemands status na de dood. Maar het is ook niet zo. De wedervraag luidt namelijk: hangt iemands verantwoordelijkheid ervan af of hij/zij persóónlijk verantwoording zal moeten afleggen?

Verantwoordelijkheid is er of is er niet. Ook als het leven uitsluitend voortbestaat in opeenvolgende generaties, komen de noties van verantwoordelijkheid, beloning en straf m.i. volledig tot gelding. Het leven delen, impliceert het delen van de verantwoordelijkheid voor dat leven. Als de mensen van weleer voortleven in de mensen van nu, leven zij daarmee voort in een wereld die zij aan zichzelf te danken of te wijten hebben. Hetzelfde geldt voor de mensen van nu in relatie tot de mensen van de toekomst. De moeilijkheid is, dat we ons, om deze gedachtegang te accepteren, écht met ons voor- en nageslachten moeten vereenzelvigen. Wij aanvaarden gemakkelijker hun nalatenschap aan schatten dan aan schulden, aan erfelijke begaafdheden dan aan erfelijke aandoeningen. Dat komt doordat wij van generatie op generatie wel onze genen overdragen, maar niet onze bewustzijnsinhouden. Toch is ook dat geen geldige reden om gedeelde verantwoordelijkheid te verwerpen.

Waarom is de gedachte dat de dood een einde maakt aan het persoonlijk voortbestaan voor velen zo onverdraaglijk? Vooral, denk ik, omdat zij menen dat hun daarmee de zin van het eigen bestaan wordt ontnomen. Immers: als bij de dood voor mij alles ophoudt, waarom en waarvoor heb ik dan geleefd? Dat probleem doet zich vooral voor als we de samenhang en de continuïteit van het leven uit het oog verliezen. Er is evenwel maar één universeel leven dat zich op aarde in de materie heeft "geïncarneerd", dat zich in miljoenen jaren heeft ontwikkeld en dat zich in miljoenen vormen heeft gemanifesteerd, met als (tot nu toe) hoogste ontplooiing de zich van het eigen bestaan bewuste "denkende mens".

Waarschijnlijk zouden we die samenhang en continuïteit van het leven makkelijker aanvaarden, wanneer de mens zich op een andere manier zou vermenigvuldigen. De natuur kent geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting, respectievelijk door celfusie en celdeling. De geslachtelijke vorm is superieur gebleken. Daardoor immers ontstond de oneindige rijkdom aan genetische varianten die een relatief snelle evolutie van het leven mogelijk maakte. Bij ongeslachtelijke voortplanting is het niet moeilijk de continuïteit en samenhang van het leven in te zien en te aanvaarden. Denk bijvoorbeeld aan de manier waarop amoeben (eencellige organismen) zich vermenigvuldigen, namelijk door zich voortdurend te splitsen. Als amoebe A zich gesplitst heeft en dus voortleeft in amoebe A1 en amoebe A2, dan is het voor iedereen zonder meer duidelijk dat met de dood van A1 diens leven doorgaat in A2. Welnu, als bij ongeslachtelijke voortplanting de continuïteit van het leven zo evident is, waarom zou het dan moeilijk zijn, die vorm van continuïteit ook op ons eigen bestaan te betrekken? Alleen omdat wij het leven op een andere manier doorgeven? Dat mag geen houdbaar argument heten. Celfusie is evengoed doorgeven van leven als celdeling.

Er zijn dan ook goede redenen om uit te gaan van universaliteit en continuïteit van het leven in ruimte en tijd. Ik bedoel daarmee dat er een onverbrekelijke samenhang is tussen alle leven, zowel in horizontale richting (al het nú bestaande leven is onderling verwant) als in verticale richting (de levensstroom is vanaf het oerbegin tot nu toe nooit onderbroken geweest en zet zich ook naar de toekomst toe ononderbroken voort).

celdeling celfusie v celfusie verantwoordelijkheid

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

3.0 met 6 stemmen 130