OVER DE CONTINUÏTEIT VAN HET LEVEN (4)

Een transcendent, collectief bewustzijn van de mensheid, is dat niet een al te stoutmoedige veronderstelling? Daarmee eindigde de vorige bijdrage. Een terechte vraag, want wat we om ons heen zien gebeuren, stemt niet altijd tot vreugde en optimistische verwachtingen. Desalniettemin zijn er ontwikkelingen en verschijnselen die even zoveel redenen vormen om dit denkbeeld serieus te nemen.

De evolutie laat zien, dat voor het ontstaan van hogere levensvormen en vooral ook van hogere bewustzijnsvormen, steeds aan twee fundamentele voorwaarden moet worden voldaan:
1. er moet sprake zijn van een toenemende complexiteit (Teilhard de Chardin spreekt van een zich oprollen van de materie tot ingewikkelder gehelen);
2. er moet sprake zijn van een dienovereenkomstig toenemende verfijning van het informatie- en communicatiesysteem (het menselijk organisme staat wat dat betreft onbetwist aan de top).
En wat zien we om ons heen gebeuren?
1. De complexiteit van de menselijke samenleving vertoont een exponentiële toename (ze "rolt zich op", ze wordt in letterlijke zin en in snel toenemende mate "ingewikkeld"), overigens met alle problemen van dien.
2. De samenleving is bezig in hoog tempo een onvoorstelbaar fijnmazig informatie- en communicatienetwerk over de wereld te spannen (internet, radio, televisie, telefoon, radar, laser, communicatiesatellieten, e.d.). Een superbrein is in wording.

De evolutie gaat door, ook door het wetenschappelijk en technologisch handelen van mensen. Zo is de mensheid bezig – vaak zonder het zelf te beseffen – de voorwaarden te scheppen voor een nieuwe evolutionaire doorbraak: de vorming van een, individuen overstijgend, wereldomvattend collectief bewustzijn.

Is dit een humanistische toekomstverwachting? Ja, dat is het! Kunnen christenen hiermee dus niet uit de voeten? Ik zou niet weten waarom niet. Humanisten en (het merendeel van de) christenen aanvaarden beiden het fenomeen van de evolutie, hoewel de een daarbij zal denken aan een veroorzaking en de ander aan een veroorzaker. Zo zouden christenen de door mij aangeduide evolutionaire doorbraak kunnen zien als de verwezenlijking van de goddelijke belofte: zie Ik maak alle dingen nieuw! Een belofte die inhoudt dat de geest van Liefde uiteindelijk triomfeert en egocentrische, egoïstische mensen aaneen zal smeden tot een waarachtige mensheid.

Maar zo’n toekomstverwachting is toch louter wishful thinking en een aanfluiting van het gezonde verstand? Dat kan toch niet waar zijn? De tegenstellingen in de wereld worden immers juist aangescherpt in plaats van overbrugd! In plaats van integratie zien we toch allerlei symptomen van desintegratie: afscheidingsbewegingen van (etnische) minderheden, toenemende rassen- en vreemdelingenhaat, terroristische aanslagen, voortwoekerende criminaliteit, zinloos geweld op straat, meer en meer subculturen!

Inderdaad en dat is geen wonder! Er is sprake van een verdichting van de wereldbevolking en een vermenging van volken en rassen in een tempo en op een schaalgrootte die ongekend is. Tegenstellingen tussen rijke en arme landen, conflicten tussen rassen, culturen en godsdiensten, hongersnoden, vervolgingen, onderdrukkingen, ze zijn even zoveel symptomen van het smeltkroesproces waarin de wereldbevolking gedompeld is. Dat wekt afstotingsverschijnselen op. Organisaties (stamverbanden, rassengemeenschappen, volken, naties) reageren in dat opzicht niet veel anders dan organismen waarin vreemde cellen binnendringen. Een proces van integratie is per definitie langdurig en pijnlijk. Individuen zijn van nature geneigd zich in de eigen gemeenschap te gedragen als cellen in een lichaam die zich tegen vreemde cellen te weer stellen. Wie is helemaal vrij van xenofobie? Maar wie de al miljarden jaren voortschrijdende evolutie in ogenschouw neemt, ontdekt dat er, zij het met vallen en opstaan, toch sprake is van een opgaande trendlijn die zich kenmerkt door de vorming van gehelen die meer zijn dan de som van de delen.

Ondanks alle ellende en problemen die het geboorteproces van een integrale mensheid met zich meebrengt, zal dit proces, het proces van de ontwikkeling van het leven naar een hoger, de individualiteit overstijgend niveau, zich onweerstaanbaar voortzetten. Het leven gaat verder!

collectief bewustzij evolutie integratie

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.0 met 4 stemmen 384