Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

WAARHEEN ZIJN WIJ ONDERWEG? (2)

Veel mensen hebben een intuïtieve afkeer van de gedachte dat het bestaan onderworpen zou zijn aan strikte causaliteit en/of finaliteit. Beide laten immers geen ruimte voor een "vrije wil". Maar wat dan? Is ons bestaan dan toevallig, doelloos en zinloos? Of zijn juist deze vrágen zinloos, omdat ze niet te beantwoorden zijn en omdat de wereld nu eenmaal is zoals ze is en niet zal veranderen door hoe wij erover denken? Alhoewel, dat laatste is nog maar de vraag, want er bestaat zoiets als selffulfilling prophesy. De ontwikkelingen op de wereld zouden best wel eens beïnvloed kunnen worden door de manier waarop wij over die wereld (oorsprong en bestemming) denken.

We kunnen wel zeggen dat het geen zin heeft om naar de zin van het leven te vragen, maar daarmee is die vraag de wereld nog niet uit. Ze is zo oud als de mensheid. Religies hebben er hun ontstaan aan te danken. Eeuwenlang hebben ze (die religies) voor miljoenen mensen toereikende antwoorden gegeven, hoezeer die antwoorden onderling ook verschilden. En hoe meer die klassieke religieuze antwoorden voor het besef van de moderne mens tekort blijken te schieten, des te dringender keren de vragen terug.

De vraag naar de zin van het bestaan is een vraag omtrent de toekomst. Wie zich daarin gaat verdiepen, ontkomt er niet aan, aandacht te schenken aan allerlei fundamentele vragen rondom het bestaande zelf: waar komt het vandaan, hoe ontwikkelt het zich, hoe is het gestructureerd, welke onderlinge samenhang is er tussen de verschijningsvormen, welke wetmatigheden beheersen het enz.; kortom, vanuit het oogpunt van de vraagstelling is in beginsel het totale veld van het natuurwetenschappelijk onderzoek interessant. Een niet-natuurwetenschapper kan van de ontwikkelingen maar betrekkelijk oppervlakkig kennisnemen en moet ook nog goed oppassen geen onverantwoorde conclusies te trekken. maar onder dat voorbehoud kan hij er soms toch inzichtelijk een stapje verder door komen.

Het geloof in een voortbestaan na de dood heeft gedurende eeuwen voor velen garant gestaan voor de zin van het bestaan. Hoe is de situatie na de godsbeeldenstorm? Welk toekomstperspectief blijft er nog over voor de geseculariseerde mens? Zorgt vervanging van godsbestuur door strikte causaliteit voor een hoopvol perspectief? Nee, want oorzakelijkheid impliceert op zichzelf nog geen doelgerichtheid. Finaliteit (doelgerichtheid) is niet lógisch uit causaliteit (oorzakelijkheid) af te leiden. Als alle oorzaken van vandaag tezamen de situatie van morgen bepalen, dan betekent dat natuurlijk nog niet dat de situatie van vandaag de situatie van morgen ten doel heeft. Smeltend gletsjerwater bereikt de zee door een oorzakelijk proces, maar dat betekent niet dat dit water de zee als doel heeft. Een doel is een mikpunt en veronderstelt een bedoeling. En een bedoeling veronderstelt een bedoeler, iemand – althans een entiteit – die iets beoogt, iets wil bereiken. Wie wil bewíjzen dat er met betrekking tot het wereldgebeuren zo iemand of zo iets bestaat, probeert eigenlijk een godsbewijs te leveren, wat niemand ooit is gelukt.

We gaan proberen een antwoord of een begin van een antwoord te vinden op de volgende samenhangende vragen:
a. zijn alle ontwikkelingen in de wereld causaal bepaald?
b. hebben ze een richting?
c. zo ja, werkt er dan een stuwende (of sturende) kracht in die richting?
d. zo ja, valt dan in te schatten waarop die ontwikkeling zal uitlopen?

(Wordt vervolgd.)

Schrijver: H.P. Winkelman, 30 december 2011


Geplaatst in de categorie: filosofie

2.8 met 5 stemmen 150



Er is 1 reactie op deze inzending:

Naam:
Maarten
Datum:
30 december 2011
Boeiend! Erg interessant, goede vragen! Nog iets te vroeg om hier inhoudelijk een reactie op te geven dus ik ben weer erg benieuwd naar het vervolg.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)