Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

OVER WILSVRIJHEID

Wat een vreemde, onverklaarde en m.i. onverklaarbare stellingname is dat eigenlijk: ”ik heb een vrije wil”. Wat wordt daar nu precies mee bedoeld? Vrij van wat, vrij van wie? De uitspraak suggereert dat de wil een zelfstandig bestaan heeft. Maar als IK een wil bezit, is die wil dus per definitie niet vrij. En als mijn wil wel vrij is, heb IK er per definitie geen zeggenschap over.

Over wilsvorming schreef ik elders al eens in deze rubriek van nederlands.nl:

Stel u voor: u krijgt ineens trek in een stuk chocola. U zult het met me eens zijn dat uw wil daar weinig of niets mee te maken heeft. Het overkomt u. Maar nu besluit u om een reep uit de kast te halen en die op te eten. Is dat vrije wil? Nou, niet helemaal dus, want als u geen trek in chocola had gekregen, was u niet op de gedachte gekomen om die reep te halen. Met andere woorden: die "trek" (misschien een suikertekort in uw lichaam) heeft iets in uw hersenen "getriggerd" om de wil te doen ontstaan een reep chocola voor de dag te halen.
“Ja”, zult u nu misschien zeggen, “maar ik had toch ook kunnen besluiten om die aandrang te weerstaan en om ondanks mijn trek toch géén reep te halen? Dát zou dan toch een besluit van mijzelf zijn geweest, uit vrije wil!”
Maar ook dat staat nog te bezien. Als u zin hebt in chocola en als die chocola voor het grijpen ligt, maar u besluit dan toch géén chocola te eten, dan hebt u daar een reden voor. En een reden is, zoals we weten, een gerationaliseerde oorzaak. U zou bijvoorbeeld bang kunnen zijn er te dik van te worden. Kortom: er gebeurt iets in uw hersenen door oorzaken van buitenaf en/of van binnenuit, maar u voelt en aanvaardt het "willen" dat daaruit volgt niet als een gevolg, maar als “vrije wil”.

Mij valt nu, wat het veronderstelde fenomeen “vrije wil” betreft, de volgende redenering in:
1. Een wilsbesluit komt tot stand door een hersenproces.
2. Hersenprocessen zijn natuurlijke processen.
3. Natuurlijke processen zijn causaal.
4. Ergo: een wilsbesluit wordt aangestuurd door causaliteit en dus niet door mij.

Ho ho, roept iemand, stelling 3 deugt niet. Processen op quantumniveau zijn natuurlijke processen en daarvan kan de causaliteit niet worden aangetoond. Het kunnen dus door toeval beheerste processen zijn.
Wel, ik geloof daar niets van. Onvoorspelbaarheid moet niet verward worden met onbepaaldheid in de zin van onoorzakelijkheid. Maar met geloof komen we hier niet verder. Ondanks mijn tegenwerping, kom ik aan het bezwaar tegemoet met de volgende redenering:
1. Een wilsbesluit komt tot stand door een hersenproces.
2. Hersenprocessen zijn natuurlijke processen.
3. Natuurlijke processen zijn in wezen toevallig.
4. Ergo: een wilsbesluit wordt aangestuurd door toeval en dus niet door mij.

Weer volgt protest. Nu luidt het bezwaar dat beide uitgangspunten te absoluut zijn. Akkoord, ook aan dit bezwaar kom ik tegemoet. Daarom nu de volgende redenering:
1. Een wilsbesluit komt tot stand door een hersenproces.
2. Hersenprocessen zijn natuurlijke processen.
3. Natuurlijke processen zijn óf causaal óf toevallig.
4. Ergo: een wilsbesluit wordt aangestuurd óf door causaliteit óf door toeval en in beide gevallen dus niet door mij.

Summa summarum: hoe je het ook keert of wendt, een vrije wil (wat men er dan ook precies onder verstaan mag) lijkt me toch echt een product van wishful thinking.

En u, kritische lezer van dit artikeltje, wat denkt ú ervan? Vindt u dat hier sprake is van een sluitende redenering? Zo niet, dan zou ik erg graag van u horen waar volgens u de redeneerfout zit. En als u dan toch aan het schrijven bent, misschien kunt u dan meteen ook nog even ingaan op het probleem dat ik in de eerste alinea aankaartte. Bij voorbaat dank.

Schrijver: H.P. Winkelman, 28 februari 2012


Geplaatst in de categorie: filosofie

3.3 met 6 stemmen 184



Er is 1 reactie op deze inzending:

Naam:
Monique Methorst
Datum:
29 februari 2012
Email:
moi636yahoo.com
Wat ik ervan denk? Gewoon maar meer van hetzelfde.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)