Verstandige eigenschappen

Over intelligentie zouden we snel uitgepraat kunnen zijn. Het is het verstandelijk vermogen dat iemand bezit. De een heeft er meer van dan de ander. Bij de laatste zin ga ik al de mist in. Intelligentie is geen vast gegeven, je kunt je verstandelijk vermogen beïnvloeden. Dan is het misschien zo dat er bij geboorte een potentiële intelligentie aanwezig is, die niet voor iedereen even groot is. De ontwikkelingsmogelijkheden van het verstand zijn ook niet altijd gelijk, zodat het intelligentielandschap verklaard is. Gelukkig is dat landschap gevarieerd, want met alleen hoogbegaafde denkers zou de wereld er anders uitzien.

Het ligt aan de houding die men aanneemt, maar soms bestaan er muren tussen domme en slimme mensen. Dommeriken haten slimmeriken, slimmeriken lachen om dommeriken en dommeriken vinden slimmeriken onhandig, maar slimmeriken vertrouwen de dommeriken niet en ga zo maar door. Terwijl ze elkaar nodig hebben.
Deze situatie bestaat vanwege de waardering die de samenleving heeft voor intelligentie. Op de een of andere manier is zeldzaam hoge intelligentie goed te gebruiken, terwijl zeldzame domheid waardeloos is. Een normaal intelligentieniveau is vereist om modaal mee te draaien in de samenleving, maar slimmere mensen kunnen ingezet worden op zeldzame posten, waarvoor denkkracht vereist is. Dommere mensen zijn goed te gebruiken in functies waar de whizzkids zich zouden vervelen. Alleen worden ze minder gewaardeerd. Daar begint de schoen te wringen. Ze zijn even hard nodig, maar krijgen minder salaris, minder brood op de plank en kunnen minder vaak op verre vakanties. Daar staat echter tegenover dat intelligentere mensen langer werken moeten. Vaak is het alsof de werkgever beslag legt op steeds meer van de tijdsinvulling van de mensen in de onderneming naarmate ze intelligenter zijn.

Om zoveel tijd in de verdiende boterham te stoppen lijkt dom. De positie van intelligente mensen lijkt soms aanlokkelijk, maar tijd en verantwoordelijkheid lijkt niet op te wegen tegen de extra euro’s aan het einde van de maand. Vrije tijd is eigenlijk onbetaalbaar, zij het niet dat de meesten er weinig meedoen. Maar werken in het weekend en na zes uur ’s avonds maakt ook indruk. Mensen die lang werken, moeten wel belangrijk zijn en dat is velen wel wat waard. Wonder boven wonder malen mensen met minder verantwoordelijkheid niet zo om die status en gaan liever om vier uur naar huis. Het enige nadeel is dat hierdoor de eerder genoemde muren versterkt worden. Het wij-zij denken vindt onder andere hier zijn oorsprong. Men klaagt vaak over deze situatie maar is er stiekem tevreden over.

Sommige intelligenten moeten hun nieuwsgierigheid tegemoetkomen. Voor hen is het een zegen om lang te werken. Soms mogen ze niet langer werken, waardoor ze naar zelfstandigheid verlangen, zodat ze de werkduur zelf kunnen bepalen. Inspiratie is een enorme inwendige druk, die gekanaliseerd moet worden. Kunstenaars werken vaak lang en op de onmogelijkste tijden.

Er bestaan ook individuen die zich uitdrukkelijk voorstaan op wat ze bereikt hebben. Dezen willen gezien worden en zijn er altijd op uit prijzen en bewondering in de wacht te slepen. Het is verdacht gedrag als ze minder krachtige denkers of, beter gezegd, mensen op een lagere sport van de maatschappelijke ladder, herhaaldelijk een poepje later ruiken. Je zou verwachten dat iemand die het goed getroffen heeft in de maatschappij zou beseffen waar hij zijn geluk vandaan heeft. Veel te vaak oordelen mensen op grond van uiterlijke omstandigheden. Daarom storten veel mensen zich in de schulden, om maar te kunnen pronken met hun auto, Blackberry of vakantiefoto’s.

Intelligentieniveau en maatschappelijke positie worden vaak als elkaars synoniem toegepast. Daarom komt verdacht gedrag in alle lagen van de bevolking voor. Ik geef toe, je moet van steen zijn om niet gevoelig te zijn voor al dat maatschappelijk gekonkel. Maar er zijn andere eigenschappen, die hoger aangeslagen moeten worden.

Intelligentie is koud noch warm, dwaas noch zinvol en deprimerend noch bemoedigend. Intelligentie krijgt kleur door haar werkzaamheid. We zouden er een reclameslogan voor kunnen maken: “Intelligentie wordt pas goed of slecht door wat we er samen mee doen.” De energie uit atoomkernen is ook voor positieve en negatieve toepassingen aangewend. Waarbij goede bedoelingen ook verkeerd kunnen uitpakken, dat is weer duidelijk geworden. Aan de andere kant is in de vorige eeuw zure regen bedwongen, wat als een prestatie van het menselijk vernuft is beoordeeld. Er liggen nieuwe uitdagingen, zoals altijd, in de toekomst: CO2 uitstoot, energievoorraad en hoe blijven we netjes met elkaar omgaan.

Optimisten zien een gouden toekomst. Kunst zal nieuwe vormen vinden, wetenschap zal problemen uit de weg helpen en politiek zal rekenschap geven van haar morele verplichtingen. Realisten kunnen echter met pessimisten verward worden. Een blik in de geschiedschrijving roept het beeld op van een uiterst gestage vooruitgang, een progressie die haar eigen agenda heeft. Vooruitgang laat zich niet forceren, als bekend is wat gedaan moet worden. Er lijkt een nog dikkere muur te bestaan tussen optimisten en pessimisten dan tussen slimmeriken en dommeriken. Optimisten zouden moeten zeggen: ‘Wij maken het niet meer mee, maar de kinderen van onze achterkleinkinderen zijn misschien niet meer afhankelijk van fossiele brandstoffen.’ Wie is intelligenter, de optimist of pessimist? Ik weet wel, mensen zijn bang om te optimistisch te zijn, om rond te lopen met een domme grijns, die bij niemand enige geloofwaardigheid afdwingt. Maar niemand ook wil geassocieerd worden met een galbak. Om zinvol optimistisch en pessimistisch te zijn is verstand van zaken nodig, dat moge duidelijk zijn.

Intelligentie, daarover kun je uren praten en lange verhandelingen schrijven in tegenstelling tot waar ik mee opende. Ik denk dat het een eigenschap is, waar velen onzeker over zijn. Jonge mensen die eenmaal hebben vastgesteld behoorlijk slim te zijn, lopen met de borst vooruit, totdat duidelijk is hoeveel verantwoording ze moeten dragen. Maar als iemand denkt een beetje dom te zijn, vreet het van binnen de vreugde en zelfverzekerdheid op. Ontevredenheid ligt op de loer. Maar niemand hoeft zich te schamen als anderen meer weten en begrijpen, omdat er eigenschappen zijn die denkkracht compenseren en intelligentie op zichzelf beschouwd is indrukwekkend noch verdienstelijk.

Biografie van deze schrijver

Intelligentie

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

3.5 met 8 stemmen 209