Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

OVER SINTERKLAASGELOOF

In elke godsdienst vertonen traditionele, fundamentalistische geloofsopvattingen treffende overeenkomsten met een kinderlijk Sinterklaasgeloof. Als jonge kinderen geloofden we heilig in Sinterklaas, in zijn goedheid en alomtegenwoordigheid, in zijn almacht, alwetendheid en rechtvaardigheid, in zijn belonen van de brave en straffen van de stoute kinderen, in zijn verhoren van onze gebeden-in-de-vorm-van-verlanglijstjes. Het was niet moeilijk in Sinterklaas te geloven, want er waren vele "bewijzen" van zijn bestaan: de verhalen van onze ouders, de getuigenissen van vriendjes en niet in de laatste plaats de wonderen: geheimzinnig kloppen op deuren of ramen, het mysterieuze verdwijnen van de wortel die we 's avonds hadden klaargelegd voor het paard van Sint en vooral de "gebedsverhoringen": de cadeautjes in de schoen. En daarbij nog de vele "verschijningen" van Sinterklaas in winkels en (op pakjesavond) zelfs in ons eigen huis. Welk kind zou bij zoveel indoctrinatie, zoveel evidente wonderen nog twijfelen aan het bestaan van Sinterklaas en diens bemoeienis met zijn/haar leven?

Maar dan komt een periode van twijfel. Hoe kan Sinterklaas over het dak lopen? Hoe komen de cadeautjes door de schoorsteen als de kachel ervoor staat? Hoe kan Sinterklaas op zoveel plaatsen tegelijk zijn? Waarom geeft hij meer aan rijke dan aan arme kinderen? Oudere vriendjes wakkeren de groeiende twijfel nog aan met heiligschennende spot.

Aanvankelijk probeert het kind zijn geloof nog staande te houden, vooral als 5 december voor de deur staat. Je kúnt niet weten. Stel dat-ie tóch bestaat! Maar het proces van twijfel is niet meer te stoppen. Uiteindelijk mondt het uit in volslagen ongeloof: Sinterklaas bestaat niet, alles was bedrog. Het oudere kind is een illusie armer. Het betaalt de prijs voor de groei naar volwassenheid. Het kinderleven is "verontmythologiseerd". Terugverlangen naar het kinderlijk geloof zou zinloze nostalgie zijn.

Het vraagt tijd, want groei naar volwassenheid, om te ontdekken dat Sinterklaas wél bestaat, maar ANDERS! Niet als een persoon, als een bovennatuurlijke wonderdoener buiten ons om, maar als een geest IN ONSZELF, als een geest onder mensen die naar elkaars wensen luisteren en die wensen jegens elkaar op verrassende wijze vervullen. Wijzelf kunnen de personalisatie zijn van wat Sinterklaas symboliseert: goedheid, liefde, medeleven, vrijgevigheid van mensen jegens elkaar. De analogie met het godsgeloof ligt voor de hand.

Veel mensen hebben nog de traditionele "beelden" van God nodig zoals die aan hen werden overgeleverd en onderwezen. Die persoonlijke God geeft houvast. Hij verlicht de last van hun eigen verantwoordelijkheid. Wat zij goed doen, doen zij goed door Zijn genade, wat zij verkeerd doen, doen zij verkeerd door verleidingen van de duivel. God heeft hen lief, zorgt voor hen als een vader, luistert naar hen, bestuurt hun leven tot in de kleinste details, grijpt in als het nodig is, beloont het goede en straft het kwade, heeft met alles wat hun overkomt een bedoeling en als hij wrede dingen doet of toelaat, dan is dat tóch voor hun bestwil. Zij twijfelen niet, want twijfel is zonde. Bovendien betekent twijfel onzekerheid, onveiligheid, onrust, risico op het verspelen van de eeuwige zaligheid. Dat risico willen ze niet lopen. Daarom wordt alles wat die “zekerheden” aantast, fanatiek en vaak zelfs vijandig van de hand gewezen. Ziedaar enkele trekken van de onvolwassen Sinterklaasgelovige.

Andere mensen houden nog wel vast aan het traditionele godsbeeld, maar twijfelen. Ze zien in dat de verhalen die ze ooit geloofd hebben, niet kloppen. Wetenschap en technologie winnen steeds meer terrein op wonderen en mysteries. Voor de genezing van een zieke blijkt de inschakeling van een kundige arts doorgaans effectiever dan bidden. Een boer dankt een goede oogst eerder aan zijn beregeningsinstallatie dan aan de bidstond voor het gewas. Waar is in het moderne leven Gods sturende hand nog te ontdekken? Elk godsbeeld laat het afweten in confrontatie met de werkelijkheid, ook het gekoesterde beeld van God de Vader, die zijn kinderen persoonlijk begeleidt en ze zo nodig redt uit nood en dood. Voor de denkende mens verdampt zo'n beeld tegen de achtergrond van onder puin bedolven slachtoffers van aardbevingen, van mensen die in stormvloeden verdrinken of in concentratiekampen creperen, van vrouwen die door mannen met een beroep op God of diens Profeet worden onderdrukt, vernederd, ontrecht en gemaltraiteerd, van kinderen die bij honderdduizenden omkomen door honger, ziekten en oorlogen of die ondergaan in criminaliteit, drugs of prostitutie.
Voor sommigen is die twijfel beangstigend. Oude zekerheden dreigen verloren te gaan, maar er komen geen nieuwe voor terug. Om niet in een totale leegte te vallen, proberen ze de eigen twijfel te ontkennen en de tegenstrijdigheden maar voor lief te nemen. Dat lukt natuurlijk niet echt en dus blijven ze hangen tussen geloof en ongeloof.

Weer anderen zijn radicaler. Ze zetten het oude geloof met een forse zwaai overboord: er klopt niets van, het is bedrog, er ís geen God!

Maar er zijn (precies zoals bij het Sinterklaasgeloof) ook mensen bij wie de twijfel een constructievere rol speelt. Zij ontdekken dat God wél bestaat, maar ANDERS! Niet als een persoon, als een bovennatuurlijke wonderdoener buiten ons om, maar als een geest die zich in mensen, in u en in mij wil incarneren. Wijzelf zijn geroepen om jegens onze medemens de personalisatie te zijn van wat de oude godsbeelden symboliseren: liefde, goedheid, barmhartigheid.
Achter de deus ex machina, achter de god-tovenaar van de oude mirakelverhalen gaat een minder tastbare, minder voorstelbare, maar niettemin diepere, zinvollere, rijkere werkelijkheid schuil. De "eigenschappen" die wij aan God toedichtten, blijken zélf God te zijn: een zowel immanente als transcendente, bindende, verbindende, alles doordringende, helende Kracht, een Geest die het individuele menselijk bestaan overstijgt, maar toch deel uitmaakt van hun diepste zelf, als een doorbrekend inzicht in de wijze waarop mensen met elkaar en met de schepping als geheel moeten omgaan.

Schrijver: H.P. Winkelman, 3 augustus 2012


Geplaatst in de categorie: sinterklaas

2.9 met 14 stemmen 422



Er zijn 2 reacties op deze inzending:

Naam:
Zenzibel
Datum:
6 augustus 2012
Email:
zenzibelmsn.com
Een prachtige, goed geschreven beschouwing met een geweldig goed toegepaste Sinterklaasinvalhoek.
Naam:
Mirjam
Datum:
3 augustus 2012
Daarom staat er ook geschreven "Waar is uw God? en niet "Waar is God?"
"Imitatio Christi" heet dat, moderne theologen ten spijt.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)