Deftige dame blijkt doorspekte dichteres

(voor Titia Brongersma (1650 - 1700))

Je bent in 1650 geboren in Dokkum. Je ouders waren Bronger Wijtses en Aeltien Koerts. Je vader werd in 1941 chirurgijn in Dokkum. Je was familie van de burgemeester/goudsmid Julius Brongersma van Leeuwarden.

Je woonde in Leeuwarden en studeerde aan de Latijnse school. Je wandelde graag over de Leeuwarder stadssingel en je had contact met andere juffers in de hogere kringen. Je was bevriend met de dichter Adriaan Tymens, de hoogleraar Nicolaas Blanckaert, de dominee Andreas ten Have en de arts/dichter Ludolf Smids.

Op je twintigste schreef je een gedicht voor de overleden Dokkumse dominee Johannes de Bruine.

Op je 35-ste deed je in Borger archeologisch onderzoek bij hunebedden en je was daarmee de eerste, die ontdekte dat hunebedden oude grafstenen zijn. Je vond ronde, gekleurde potten met doodsbeenderen.

Op je 36-ste waren je ouders overleden en verscheen je niet-religieuze dichtbundel 'De Bron-Swaan of Mengeldigten' bij de Groningse drukker Carel Pieman. Je woonde inmiddels in Groningen, waar je archeologie studeerde.

De meeste gedichten zijn opgedragen aan vrouwen, enkele met een adellijke titel. Je vertaalde Franse poëzie van Ronsard en je schreef voor historisch-beroemde vrouwen. Bij je vriendinnen was je vol lof over hun borduren en boetseren. Zelf tekende, schilderde, musiceerde, borduurde en zong je ook. Je schreef sonnetten en rondelen.
De bundel telt 240 pagina's en is incluis vier Friestalige gedichten.

Je stimuleerde je vriendinnen om te schrijven en te studeren. Je was geïnspireerd door Eelkje van Bouricius, Katharina Lescaille en Anna Maria Schurman. Volgens jou schreven mannen beter en je stelde je zeer bescheiden tegen hen op, wat ook de tijdgeest was. Je dichtbundel werd gezien als 'vrij onbeduidend bundeltje', 'gebrekkige gelegenheidsverzen' en 'wansmakelijk gerijmel'. Het zal je maar gezegd worden, maar gelukkig zijn die visies bijgesteld. Je schreef binnen een specifiek vrouwelijke traditie en je was de wegbereider voor Friese dichteressen als Clara Feyouna van Sytzama, Cynthia Lenige en Carolina Coulon.

Je werd geprezen als de Friese Sappho, de vermaarde Griekse dichteres van het eiland lesbos. Je schreef erotische liefdesgedichten voor Elisabeth Joly, van wie je intens hield. Jullie schreven elkaar veel. Je leed door de fysieke afstand, wat je gek maakte. Je verlangen naar erotiek met Elisabeth wat de reden werd van de breuk tussen jullie, want zover wilde zij niet gaan, ook omdat zoiets destijds streng verboden was.

Je hebt nog een tweede, religieuze dichtbundel geschreven, getiteld 'Hemelsche Orgeltoonen', maar er is nog nergens een exemplaar van opgedoken. Wel schreef Smids er een gedicht over. Hij woonde al jaren in Amsterdam en jullie vriendschap was verwaterd. Toch kun je hem het origineel hebben laten lezen. Of er was een uiterst kleine oplage. Of het heeft de drukkerij nooit gehaald, wat gruwelijk jammer is. Ergens op een Groningse zolder nabij de Markt?...

In 1700 ben je in Groningen overleden. Je werd vijftig jaar.

Titia Brongersma Lud Ludolf Smids Carel Pieman

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.0 met 4 stemmen 102