Het ging mis door een Joodse verraadster

(voor Jan Evenhuis (1896 - 1944))

Je bent geboren op 15 januari 1896 in Groningen. Je vader was de veehouder Arend Evenhuis en je moeder was Jantje Wijgerts.
Op je 26-ste trouwde je met Johanna Hendrika Roelina Hooghoudt.
In augustus 1924 werd jullie dochter Jeanne Dientje geboren en later Alberdina Frouwgina Gesina.

Je was Hoofd van de Inspectie der Invoerrechten en Accijnzen en vanaf je 37-ste was je werkzaam in Leeuwarden. Je wist succesvol belastingfraude te ontmaskeren en alsnog belastingen te incasseren. Je was jarenlang Secretaris van de Vereniging van Inspecteurs der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen.

Tijdens de tweede wereldoorlog werkte Krijn van der Helm ook bij de Belastingdienst in Leeuwarden en via hem heb je meegewerkt aan een verzetsgroep, die Joden en vooral Joodse kinderen in Friesland lieten onderduiken. Jeanne was vijftien toen de oorlog begon en ze deed mee met het verzetswerk. Ze hielp o.a. mee met het vervoeren van de Joodse kinderen. In jouw huis zaten een Joods meisje, een Joodse vrouw en twee Amerikaanse piloten ondergedoken. De piloten werden medisch behandeld. Krijn was leider van een Knokploeg en hij deed ook verzetswerk tijdens zijn werkuren, wat jij als zijn baas toestond.

Jij was de oprichter en leider van het Nationaal Steun Fonds in Friesland. In 1942 werd Jeanne informatrice voor de NS op het station van Leeuwarden, waardoor ze waarschuwde voor aanstaande razzia's, wanneer de nazi's veel spoorwagens vorderden. Ze haalde ook Joodse kinderen uit Amsterdam op. Dan deed ze alsof ze hun moeder was. Ze hielp samen met Krijn de verzetsstrijder Gaele Postma in een ambulance naar het Gooi ontsnappen. In Amsterdam werkte ze als koerierster voor de Persoonsbewijzencentrale.

Na mei 1943 werd het NSF echt noodzakelijk en via een zegelactie wist je veel geld op te halen. Later zijn de zegels vernietigd om niet gesnapt te worden. Ook via de belastingaanslagen wist je geld te verzamelen, via kerkelijke bijdragen, landelijke fondsen en zelfs door de verkoop van foto's van de koninklijke familie.

Op 30 juni 1944 werd Jeanne door de nazi's gearresteerd. Haar werkadres was door Betje Tuerlings-Wery, een Jodin, aan de SD verraden, nadat ze gechanteerd was. Betje werkte voor het Duitse Devisenschutzkommando. Ze lokte de verzetsman Gerhard Badrian in de handen van een SD-Sonderkommando aan de Rubensstraat 26, waar ook zij woonde. Een SD-er en Gerhard schoten elkaar dood.
Betje heeft op 15 mei 1948 levenslang gekregen. In 1954 kwam ze vrij en trouwde ze met een voormalige SD-er. Ze overleed in 2006 in Ede.

Jeanne werd verhoord in het hoofdbureau van de SD. Jij wilde haar vrijkopen, ondanks het protest van Douwe Witteveen. Je reisde met 50000 gulden naar de Amsterdamse Euterpestraat. Op 10 juli 1944 ben je gearresteerd, want de nazi's vonden zoveel geld verdacht. Ze wisten nog niet wat voor grote vis vrijwillig in hun fuik was gezwommen.

Op 15 juli 1944 deden de nazi's een inval in het kaaspakhuis van Tamminga in Leeuwarden. Na het martelen van een jong Knokploeglid wisten ze dat daar een wapendepot zat. Krijn had daar tijdelijk de complete NSF-boekhouding verstopt. Zo ontdekten de nazi's wie jij in feite was en wat jij voor het Friese verzet betekende. Nu lieten ze jou zeker niet gaan. Jeanne en jij werden naar het Scholtenhuis in Groningen overgebracht, waar jullie hardhandig werden verhoord. De SD-er Lammers zei tegen Jeanne, dat hij haar vrij zou laten, als ze met hem naar bed ging, wat ze weigerde. Je had hem ooit bij de belastingdienst ontslagen. Na vier dagen werd jij naar kamp Vught gebracht.

Op 18 augustus 1944 ben jij samen met andere Friese verzetsstrijders doodgeschoten. Je werd achtenveertig jaar. Het was waarschijnlijk een vergeldingsactie voor enkele aanslagen van het Friese verzet. Jeanne zat tot de bevrijding gevangen op Borken en in Emden.