Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

De literaire erfenis van Johan Polak

Toen de markante uitgever Johan Polak op 25 mei 1992 overleed was hij 63 jaar. Hij was een uitgever in hart en nieren.
Als leraar in de klassieke talen hield hij uiteraard van de klassieke dichters en schrijvers. Hij moest niets hebben van de na-oorlogse nieuwlichters met hun zinloos gebral.
Zijn vader Sammy Polak had al een uitgebreide bibliotheek met mooie dichtbundels van Baudelaire, Verlaine en Rimbaud. Johan was elf, toen zijn vader overleed.
Zijn moeder Sara Schwarz was een erfgename van het parfumbedrijf Polak & Schwarz, dat eind jaren vijftig van de vorige eeuw werd verkocht. Johan werd op zijn 33-ste miljonair.

Johan was een klasgenoot van Anne Frank, wat hem op zich al heel bijzonder maakt. In de oorlog zat hij ondergedoken en daardoor is hij enorm angstig geweest, wat hij de rest van zijn leven is gebleven, zij het in een erudiete vorm. Hij kocht zichzelf een uiterst verfijnde, zeer luxe en bijzondere bibliotheek, die hij slechts met enkele uitgezonderden wilde delen, mits zij hun schoenen uitdeden en uiterste terughoudendheid betrachtten, want hij was erg zuinig op zijn papieren schatten. In wezen dook hij nogmaals onder binnen zijn literaire heiligdom. Hij woonde zeer lang bij zijn moeder en daarna op kamers bij de verzetsstrijder Leendert van den Muijzenberg en de psycholoog/schrijver Dolph Kohnstamm.

Johans ooms waren de Groningse filosoof Leo Polak, die in 1941 in Sachsenhausen is overleden, en de schrijver Siegfried van Praag. Met zijn fortuin hielp hij aankomende schrijvers en kunstenaars. Hij was mede-oprichter van uitgeverij De Beuk (erin!) en in 1962 startte hij samen met Rob van Gennep de uitgeverij Atheneum - Polak & Van Gennep. Doet denken aan Polak & Schwarz. Johan financierde ook de welbekende boekhandel Athenaem - Boekhandel aan het Spui te Amsterdam.

Hij was bevriend met Gerard Reve, de leermeester van Antoine Bodar en hij kende Frits Bolkestein, die navraag deed over zijn kennis van de Franse symbolisten.

In oktober 2012 verscheen zijn biografie 'Boekenmanie. De geboorte van Johan Polak als uitgever', geschreven door Koen Hilberdink. Na zijn overlijden werd de Stichting Johan Polak tot Instandhouding van het Bijzondere Boek opgericht, met als voorzitter Wiljan van den Akker, Utrechtse hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde.

Mijn ex-uitgever Hans Hartsuiker was jarenlang de naaste medewerker van Johan Polak en hij wist wel iemand, die een eerste druk van 'Une Saison en Enfer' van Arthur Rimbaud had, maar hij wilde mij de naam van die dolgelukkige eigenaar niet geven, dat was geheimplicht, wat ik bijzonder tergend en jaloersmakend vond van hem. Maar ik ben er dan nu eindelijk achter, wie hij daarmee bedoelde, ook al was die persoon inmiddels overleden, hij bedoelde natuurlijk Johan Polak, die hem vast en zeker op een druilerige avond en met exclusieve wijn liet binnentreden in zijn Literaire Walhalla, waar hij heel even, maar lang genoeg, dit hoogst begeerde, literaire boekwerk mocht vasthouden, terwijl Johan iedere beweging van zijn vingers nauwlettend volgde en niet kon wachten om het weer veilig in de vitrine terug te leggen.

Hoe ik ineens achter dit geheim ben gekomen? Ik vermoed heel sterk door de eerste druk van de dichtbundel 'Saturnus' van Jan-Jacob Slauerhoff, die ik ooit naar mijn ex-uitgever opstuurde, in een laatste poging om hem te bewegen tot de uitgave van mijn veelbelovende dichtbundel 'Hommages'. Zo'n rib uit mijn lijf werpt uiteindelijk zijn vruchten af. De grootste offers leveren de mooiste triomfen op. En via het aura van Hans was Johan Polak ook nabij mij. Johan zal blijkbaar gedacht hebben, dat die Rutgers zo gek nog niet is en niet met een kluitje in het riet mag worden gestuurd. Bedankt, lieve Johan, want als het aan jou had gelegen en als je in de mogelijkheid was, dan had je mij zeker op een volgende druilerige avond onthaald met een donkerrode Bordeaux en me je exemplaar van 'Une Saison en Enfer' zelfs laten opeten!...

Schrijver: Joanan Rutgers, 2 juni 2014


Geplaatst in de categorie: literatuur

4.0 met 1 stemmen 181



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)