Een bloedmooie spionne en een heilige martelares

(voor Sarah Aaronsohn (1891 - 1917))

Je bent geboren op 5 januari 1891 in de agrarische kolonie Zichron Yaakov, 35 kilometer onder Haifa, met uitzicht op de Middellandse Zee, opgericht door baron Edmond Benjamin James de Rothschild, een groot voorstander van het zionisme en lid van de legendarische bankiersfamilie. Je vader Efraim Fischel was een rijke graanhandelaar. Je moeder was de Roemeense Malka Glatzano. Je was het vijfde kind van zes kinderen. Zichron Yaakov was in jouw tijd onderdeel van het Turks-Ottomaanse Rijk. Je sprak Hebreeuws, Jiddisch, Turks, Frans, Arabisch en Engels.

Je had een liefdesrelatie met de charismatische Avshalom Feinberg. Begin 1914 zijn Avshalom en jij uit elkaar gegaan. Avshalom verloofde met je jongere zus Rivkah. In het voorjaar van 1914 trouwde jij met de rijke, oudere Chaim Abraham, een Bulgaarse koopman, met wie je naar Istanbul verhuisde. Je kon niet aarden in die drukke stad en je ongelukkige, gedwongen huwelijk liep al gauw op de klippen. Tijdens je terugreis naar Zichron Yaakov was je getuige van de Armeense genocide door de Turken in Anatolië. Je zag honderden vermoorde lichamen van mannen, vrouwen en kinderen. Je zag hoe zieke Armeniërs in treinwagons werden gestopt en je zag een bloedbad van ruim 5000 Armeniërs, die in de brand werden gestoken. Door de traumatische shock zweeg je lange tijd en wilde je de Engelse militairen helpen.

Je oudere broer was de wereldberoemde landbouwer en botanicus Aäron Aaronsohn. Samen met Aäron, Eitan, de broers Belkind, Avshalom Feinberg, je andere, oudere broer Alexander, je zussen Rivkah en Zila en enkele anderen stichtte je het Joodse spionagenetwerk Nili. Je wilde Palestina van de Turken bevrijden. Jij hield toezicht op de spionage-activiteiten, je regelde de financiën en je gaf informatie aan de Engelse agenten. Toen Aäron naar Londen reisde, leidde jij de spionagegroep in Palestina, opererend vanuit Atlit. Aäron regelde in Londen de samenwerking met de diplomaat Sir Mark Sykes. Soms reisde je door grote delen van het Ottomaanse grondgebied en verzamelde je nuttige informatie, die je in Egypte aan de Engelsen gaf.

In 1916 probeerde Avshalom Feinberg samen met Yosef Lishansky te voet Egypte te bereiken, maar ze werden nabij Rafah onderschept door twee Turkse soldaten en een bende bedoeïenen. Avshalom werd vermoord en Yosef raakte gewond, maar wist Egypte toch te bereiken. In 1917 gaf Alexander jou het advies om in Egypte te blijven, gezien de vijandelijkheden van de Turkse autoriteiten. Je ging toch terug naar Zichron Yaakov om je spionage-activiteiten voort te zetten.

In september 1917 vingen de Turken jouw postduif met berichten voor de Engelsen en ze wisten de code binnen een week te kraken. Daardoor wisten ze het spionagenetwerk te traceren en enkele medewerkers op te pakken, ook Naäman Belkind, die veel geheime informatie los liet. In oktober 1917 vielen de Turken Zichron Yaakov binnen en arresteerden ze vele spionnen, ook jou. Ene Perl Applebaum tipte de Turken. Velen werden in een gevangenis in Damascus opgesloten. Lishansky en Belkind werden opgehangen.

Na vier dagen van gruwelijke martelingen besloot je op 5 oktober 1917 om er zelf een einde aan te maken, ook om je medespionnen te beschermen. Je kreeg te weten dat je naar de gevangenis in Nazareth zou gaan en dus vroeg je om het ouderlijk huis te mogen opruimen en om kleren te verzamelen. Je kreeg toestemming en eenmaal alleen in de badkamer pakte je een klein pistool, dat onder een tegel zat, en heb je jezelf in je mond geschoten. De kogel vernietigde je mond en brak je ruggenmerg, maar miste je hersenen, waardoor je nog vier dagen intense pijn moest lijden.

Op 9 oktober 1917 overleed je in je ouderlijke huis in Zikhron Yaakov. Je werd zevenentwintig jaar en je bent begraven op de Zikhron begraafplaats. Rond je graf werd een hekwerk geplaatst, om je symbolisch af te scheiden van de gewijde grond, waar iemand, die zichzelf doodde, geen recht op heeft, volgens totaal quasi-vrome hypocrieten.