Met de kwetsbare charme van een ballerino

(voor Rudi van Dantzig (1933 - 2012))

Je bent geboren op 4 augustus 1933 in Amsterdam. Je vader was Murk van Dantzig en je moeder was Berendina Hermina Homburg. Je groeide op in Amsterdam. In de Tweede Wereldoorlog, toen je ouders hun tweede kind verwachtten, werd jij naar een pleeggezin in Friesland gebracht. Je ervaringen daar vormden later de aanzet tot jouw autobiografische roman 'Voor een verloren soldaat'. Op je zestiende, wat best laat was, begon je met balletlessen en twee jaar later kwam je bij het gezelschap Ballet Recital van Sonia Gaskell, die op 14 april 1904 in Litouwen geboren was. Ze was een Joodse balletdanseres, pedagoog en choreograaf. In de oorlog moest zij geregeld onderduiken.

In 1954 werd Sonia Gaskell de leidster van het Nederlands Ballet, dat in 1961 fuseerde met het Amsterdams Ballet en Het Nationale Ballet werd. In 1955 maakte jij je eerste choreografie 'Nachteiland' voor het Nederlands Ballet. Jij was de huischoreograaf van Het Nationale Ballet en vanaf 1965 was je één van de drie artistiek leiders, waarvan je in 1971 als enige overbleef. Tot 1991 was je de enige artistiek leider. Wayne Eagling volgde je op. Ook Hans van Manan en Olga de Haas waren leerlingen van Gaskell. Sonia overleed op 9 juli 1974 in Parijs. Op 1 september 1978 overleed Olga door anorexia nervosa en alcoholverslaving. Ze werd 33 jaar.

Jij hebt meer dan vijftig balletten gecreëerd, die wereldwijd zijn uitgevoerd en die nog steeds bij binnen- en buitenlandse gezelschappen op het repertoire staan. Voor je vriend, de beroemde, Russische balletdanser Rudolf Noerejev, maakte je, op zijn verzoek, drie balletten. Je choreografieën hebben meestal een verhalend en maatschappijkritisch karakter. Bij je meeste balletten werkte je samen met de choreograaf/balletdanser/beeldhouwer Toer van Schayk, die ook bij Gaskell had gestudeerd en die in 1999 de choreografie voor de musical 'Elisabeth' van Joop van den Ende deed. Je bekendste choreografieën zijn 'Vier letzte Lieder', 'Monument voor een gestorven jongen', 'Onder mijne voeten', 'Touwen van de tijd', 'Geverfde Vogels', 'Disgenoten', 'Niemandsland' en jouw versies van 'Romeo en Julia' en 'Het zwanenmeer'.

In 1980 overleed je moeder. In 1981 debuteerde je als auteur met 'Olga de Haas, een herinnering', wat bij Walburg pers verscheen. In 1986 verscheen je bekendste boek 'Voor een verloren soldaat', waarin je vertelt hoe je als elfjarige jongen bij de familie Visser in Laaxum bivakkeerde. Daar ontdekte je jouw homoseksualiteit met een Amerikaanse soldaat. Met Toer van Schayk had je jarenlang een relatie en na de scheiding bleef je een zeer goede vriend van hem, ook toen je een liefdesrelatie met de beeldhouwer Gert Jan Evenhuis kreeg. Je was gefascineerd door de homoseksuele balletdanser Vaslav Nijinski, die ongeneeslijk schizofreen werd verklaard en je bezocht de huizen, waar hij gewoond had. Voorts verzamelde je alle boeken over hem. Zo was je ook idolaat van Sergei Diaghilev en Anna Pavlova.

In 1986 kreeg je voor 'Voor een verloren soldaat' de Geertjan Lubberhuizen Prijs en in 1992 werd het door Roeland Kerbosch, getrouwd met de balletdanseres Valerie Valentine, verfilmd. Roeland en Valerie wonen in Château Neureux in Lurcy-Lévis. Maarten Smit speelt de jonge hoofdrolspeler en Jeroen Krabbé de volwassen hoofdrolspeler. In 1992 overleed je vader en op 6 januari 1993 overleed Rudolf Noerejev door aids. Hij werd 55 jaar. In 2002 kreeg je lymfeklier- en borstkanker, waar je van genas, maar door de vele behandelingen raakte je verzwakt. Je krachten namen steeds meer af en eind 2011 ging het helemaal bergafwaarts. Op 19 januari 2012 ben je overleden. Je werd achtenzeventig jaar. Na een afscheidsbijeenkomst in de Mozes en Aäronkerk ben je gecremeerd.