Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Horror vacui

In de filosofie, de levensbeschouwing, staat 'horror vacui' voor de onzekerheid van de mens voor wat betreft twijfel, onzekerheden en ONBEANTWOORDE VRAGEN.

Op braakliggende, dus onbedekte grond, zullen al gauw planten verschijnen en een leeggezogen vat zal zich onmiddellijk weer met lucht vullen. De hypothese van de angst voor het lege gaat terug tot en met Aristoteles. Een vooronderstelling, gestaafd door twee voorbeelden, die zeker opgeld doet. Aristoteles, die 2400 jaar geleden het levenslicht zag en 62 jaar later het tijdelijke voor het eeuwige verruilde, was een Griekse filosoof, die samen met Socrates en Plato als een van de invloedrijkste klassieke filosofen in de westerse traditie wordt beschouwd. Op een ander vlak en in een geheel andere dimensie is het filosofisch trio Socrates, Plato en Aristoteles met het sportieve voetbaltrio Cruyff, Pelé en Beckenbauer te vergelijken.

In de Nederlandse literatuur hebben wij het over Hermans, Mulisch en Reve als wij het over een literair trio hebben. In de literaire top-drie zou ik persoonlijk een lans willen breken voor Bernlef als top-3 schrijver van de Nederlandse literatuur, maar dit is vanzelfsprekend een kwestie van, mijn persoonlijke, smaak. Reve schreef naar mijn mening plichtmatig gerobotiseerd, terwijl Bernlef zijn professie gepassioneerd in de praktijk bracht. Overigens behoort Reve's debuut 'De avonden' tot de belangrijkste naoorlogse romans. Een debuut dat reeds verscheen toen ondergetekende nog twintig jaar op zich liet wachten.

Bernlef schreef hartstochtelijk. Ook over onderwerpen die het leven langzaam maar zeker doen verstommen. Beide auteurs hebben, net als eerder Hermans en Mulisch, het tijdelijke voor het eeuwige verruild. Een verwisseling die zij in het eeuwige slechts toejuichen...! De schrijver van o.a. NOOIT MEER SLAPEN, is al ruim twintig jaar geleden gestorven, want overleed eind april 1995. Hermans heeft net als Mulisch de literaire lezerswereld een uitmuntend oeuvre nagelaten. Mulisch' DE AANSLAG verscheen in 1982 bij uitgeverij De Bezige Bij te Amsterdam. Binnen een paar maanden ging dit boek 200.000 maal over de toonbank. Vier jaar later is het verfilmd. Mulisch laatste werk, DE ONTDEKKING VAN MOSKOU, is vorig jaar postuum uitgegeven en beschrijft een mislukte 15de-eeuwse expeditie naar Moskou. Reve is op moment van schrijven inmiddels, op datum, bijna tien jaar terug overleden, terwijl Bernlef ondertussen ruim drie jaar geleden van ruimte, roedel en regie heeft gewisseld.

Evangelista Torricelli was in de 17de eeuw een gerespecteerde Italiaanse wis- en natuurkundige. Zijn bekendheid dankt hij aan zijn uitvinding van de barometer en zijn ontdekking van het vacuüm. Hij experimenteerde met buizen gevuld met kwik om zo te laten zien dat inderdaad iets als luchtledig ontstond.

In de filosofie staat horror vacui voor de onzekerheid van de mens voor wat betreft twijfel, onzekerheden en onbeantwoorde vragen.

Mooie voorbeelden van horror vacui zijn Kretenzische vazen en manuscripten; terwijl elk plekje op vazen afkomstig van Kreta met ornamenten/versierselen is opgevuld en manuscripten, hun opvullingen althans, uit florale randversieringen, versierde initialen, lijnvuller en miniaturen bestaan. In de loop van de vorige eeuw zijn een verhalenbundel en twee films met de titel HORROR VACUI ontstaan:

-een verhalenbundel van Jaques Hamelink uit 1966
-een film uit 1984 van de Duitse cineast Rosa von Praunheim
-een film uit 1993 van Boris paval Conen; goed voor de
Tuschinski Film Award 1993*


*Drie sublieme uitingen van kunst, die 'de vrees voor het lege' formidabel weergeven...!

Schrijver: Annejan Kuperus, 26 januari 2016


Geplaatst in de categorie: filosofie

4.2 met 4 stemmen 1.400



Er zijn 2 reacties op deze inzending:

Naam:
Annejan Kuperus
Datum:
27 januari 2016
Wie de huidige drie grote literatoren zijn, durf, maar vooral kan ik niet één, twee, drie zeggen. Eerlijk gezegd, heb ik het idee dat niemand dit weet. Misschien kunnen/moeten wij tot de conclusie komen dat het aanbod in deze nieuwe eeuw tot op de dag van vandaag schaars is...! Sinds ik jouw truc toepas, begrijp ik mijzelf ook beter; een verademing...! Bedankt Gabriela voor jouw inspirerende reactie onder mijn Horror vacui... (Het trema op jouw 'e' hou jij van mij tegoed...!)
Naam:
Gabriëla Mommers
Datum:
26 januari 2016
Gezien het feit dat het genoemde literaire trio aan gene zijde verkeert en op lege grond nieuwe gewassen groeien: wie zijn dan de huidige, nieuwe, nog in dit leven zijnde, drie grote literatoren?

Ik heb al eens opgemerkt dat ik jouw stukken soms meer keren lezen moet, aleer ik de clou te pakken heb. Ik heb nu de truc ontdekt: als ik per alinea van beneden naar boven lees, vat ik het. Wat ongetwijfeld aan mij ligt. Waarvan akte.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)