VAN ISEREN SCHOEN TOT KLAPSCHAATS

Ik had er last van of nou ja, last van, helemaal geen last, ik had er plezier om. Om de nostalgische gevoelens die me overvielen, maar dan voornamelijk in positieve zin. Het gebeurde me tijdens het jaarlijkse schrijven van de Sinterklaas gedichten. Het was koud buiten, op de autoruiten zat een aardige laag ijs en het afgevallen najaarsblad was bedekt met rijp. Op de sloot voor mijn huis lag een dun laagje ijs.

Opeens zag ik mezelf weer schaatsen op het grasveld dat omringd was door flats en maisonnette woningen. De buurman had die speelplek gewoon blank gezet. Dat kon nog in die tijd. Ongestraft met de tuinslang over de galerij en schaatsen leren deden wij nog op Friese doorlopers; houten schaatsen met ijzers eronder die je onder je gewone laarzen of schoenen bond. Heden ten dage vervangen door kunststof doorlopers.
Minder leuk had ik de opgeschoten jongens gevonden die sneeuw tussen mijn dijen wreven.
Helemaal niet leuk eigenlijk. Ik was me wild geschrokken. Wat ben je nu als je elf jaar bent? Nou, in mijn tijd nog lang niet zoveel als de al veelal ‘doorgewinterde’ elfjarigen van nu.

De buurman had ook zijn overleden hond begraven tussen de struiken voor de galerij. Ook dat kon toen nog, ongestraft. Nog zie ik hoe hij het in een deken gewikkelde stoffelijk overschot liefdevol en met tranen in zijn ogen in de kuil legde. Die was diep.
Was er laatst ook niet zoiets in het nieuws geweest? Al ging het hier om een man die zijn overleden echtgenote in hun tuin had begraven. Het had wat voeten in de aarde gehad, maar uiteindelijk mocht ze er voorlopig blijven liggen.

In de heel strenge winter van 1963 waren zelfs de golven van de zee bevroren, gekromd stonden ze en je kon er gewoon op klauteren. Geweldig was het geweest. Je kon zelfs op de zee lopen! Aan de vrijwel jaarlijks terugkerende ijsbaan bij de tennisvelden had ik ook goede herinneringen. Met mijn vriendin zwierde ik rondjes, de handen gekruist, op een manier zoals het eeuwen voor ons bestaan al werd gedaan. Toen je nog rijen achter elkaar zag of vier op een rij.

Drieduizend jaar voor Christus schaatste de mens al. Op ribben van runderen, paarden of herten. Aan de voeten vastgebonden met pezen of palingvellen. In 1194 was schaatsen al een bekende sport in Londen. De dichter Jakob van Maerlant sprak begin 13e eeuw in een van zijn gedichten al over een iseren schoen; een ijzeren schoen en dan die heerlijke oer Hollandse winterlandschappen van de schilders uit de 16e en 17e eeuw. Ze bleven een genot om naar te kijken.

Rond 1800 werden er in Friesland al kortebaanwedstrijden gehouden. In 1900 werd er gezwierd op de Hollandse krulschaats en Zuid-Hollandse baanschaats. De Friese schaats bestond toen ook al, maar daarop schaatste men vooral snel. De schaats werd steeds verder ontwikkeld. De Elfstedentocht van Friesland werd wereldberoemd.
Zo ook de schaatskampioenschappen op kunstijs met afstanden van 500 en 1500 meter en de vijf en de tien kilometer. Die maakten dat we met voorgedrukte lijsten ui de krant op schoot aan de televisie zaten gekluisterd en rondetijden noteerden.
Nu wil men de lange afstanden bij schaatswedstrijden gaan afschaffen en waarom? Omdat we in een tijd leven waarin mensen het geduld niet meer kunnen opbrengen om een kwartier lang naar een lange afstand te kijken! Een triest bewijs dat ‘de mens’ doordraait; geen rust in zijn lijf meer heeft. Laten we tot slot ijsdansen oftewel kunstschaatsen niet vergeten. Dat was ook zo mooi om naar te kijken. De pirouettes en sprongen van Joan Haanappel en Sjoukje Dijkstra. IJshockey moet natuurlijk ook worden genoemd.

Dit alles maakte nog meer in mij wakker. Zo vertik ik het te stoppen met het sturen van papieren kerst- en nieuwjaarskaarten. Wat heb je nu aan een digitale kaart? Nee, ik rijg ze nog altijd aan elkaar en maak er een slinger van. Ook verjaardags- en vakantiekaarten blijf ik hardnekkig sturen en- brieven niet te vergeten, zij het wel ingetikt en uitgeprint, maar dat vooral vanwege mijn slordige en daarmee onleesbare handschrift en mijn romantische, jawel hang naar brieven door de eeuwen heen. Wat niet wegneemt dat Whatsapp en mail er ook mogen zijn in geval van nood.