Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn over geschiedenis

David Cohen

In deze dagen dat we boos zijn, sowieso, boos op de Palestijnen die Israël aanvielen of boos op de Israëliërs die veel te fel terugslaan, is het soms goed om terug te kijken naar andere tijden. Zo las ik een boekje van Piet Hagen: Joodse Klokkenluiders. Het gaat over Alfred Wiener en David Cohen. De een is een held geworden en de ander werd na de oorlog bijna als misdadiger beschouwd.

Eerst Alfred Wiener. Alfred was een Duitser die door fascisten werd gedefinieerd als jood. Hij was dat qua afkomst wel, natuurlijk, maar zelf geloofde hij niet. Wiener waarschuwde al voordat Hitler aan de macht kwam voor het fascisme. Hij was ook één van de eersten die besefte dat vluchten beter was en voegde de daad bij het woord. Hij vluchtte naar Amsterdam, waar hij David Cohen ontmoette. Samen zetten ze het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen op en begonnen ze vanuit Nederland Duitse joden te helpen, maar ook de Nederlandse en andere overheden te waarschuwen voor het ellendige regime in Duitsland. De Nederlandse regering durfde de waarschuwingen overigens niet serieus te nemen om twee redenen. Ze waren zo extreem, dat ze moeilijk te geloven waren en de tweede reden was dat ze hoopten neutraal te kunnen blijven. Een oorlog, dat zou er wel van komen, maar de vorige oorlog had Nederland toch ook maar mooi ontlopen, toch?

Maar zo ging het niet. En meteen toen de Duitse troepen de grens over trokken, vertrok Wiener naar London. David Cohen had dat ook kunnen doen, maar bleef. Hij wilde voor de joden zorgen. Het was ingegeven van een goede inborst en vanuit verantwoordelijkheid. Cohen werd door de Duitsers gevraagd om in de Joodse Raad te gaan zitten en hij deed dat. Vanuit de Joodse Raad probeerde hij als burgemeester in oorlogstijd te redden wat er te redden viel. Hij ging ervan uit dat als de joden zich fatsoenlijk opstelden, ze ook fatsoenlijk behandeld zouden worden.

Maar zo ging het niet. Achteraf blijkt de Joodse Raad een krachtig instrument van de Duitsers te zijn geweest. Nederland wordt mede dankzij de Joodse Raad, maar ook mede dankzij de goede Nederlandse administratie die goed bij had gehouden had wie jood was en wie niet, het land waar het hoogste percentage joden wordt vermoord. Als één van de laatsten wordt ook Cohen naar een concentratiekamp gebracht, maar de oorlog is voor de Duitsers te kort om hem te vermoorden. Na de oorlog wordt hij in 1947 gearresteerd op verdenking van hulpverlening aan de vijand, maar dat wordt in 1950 geseponeerd. Toch is Cohen zwaar gestraft, vermoed ik. Niet door zijn vrienden die begrepen dat hij een burgemeester in oorlogstijd probeerde te zijn en te redden wat er te redden viel, maar door zijn eigen twijfels, zijn eigen geweten. In het openbaar heeft hij volgehouden dat hij geloofde dat hij het beste had gedaan wat hij had kunnen doen.

Maar wist hij het zo zeker als hij ’s avonds in bed lag en de slaap niet kon vatten?

We kunnen boos zijn op David Cohen, boos zijn op Hamas en boos op de Israëlische regering. Dat helpt niemand. We kunnen ook proberen iedereen te begrijpen en kijken of dat begrip kan leiden tot een prettiger manier van samenleven.

De beste wensen.

Schrijver: Jan R. Lønsing, 4 januari 2024


Geplaatst in de categorie: geschiedenis

4.2 met 5 stemmen 104



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)