Frost/Nixon met het oog op Obama

Bange tijden toch bij de installatie van Obama. De eerste gekleurde president van de USA. Wij hopen dat gewone mensen er toch nog toe doen. ‘CHANGE’ en ‘YES WE CAN - YES YOU CAN’ dé slogans! We hebben elkaar allemaal nodig niet waar en dan is elke uitsluiting er één teveel.
Hoe ook wij voelen verfrissing. Lijkt Hilary Clintons positie bij voorbeeld nu al niet op die van Gorbatsjov na de breuk met de bolsjewistische bejaardenkliek? De verhoudingen wankelen wellicht meer dan het zich nu al laat aanzien.

Wie denkt in deze tijden van grote verandering en spanning in de VS niet meteen aan Richard Nixon. Hij deed in 1974 afstand onder dreiging van impeachment, afzetting. De enige president ever overthere die door zijn tegenstanders tot aftreden is gedwongen. Het hele stelsel stond jarenlang van onder tot boven te schudden.

Nixon, een der gewiekste politici van de moderne tijd werd door het Watergate-schandaal uit de baan geschoten. De man die de Silent Majority, de zwijgende meerderheid van stille gezond rechtsbraaf voelende belastingbetalers, mobiliseerde. De groep waar ook Hilary nog op focuste, volgens de Clintons en de Democratische Chiefs de bottleneck voor Obama. Die stemmen kon hij niet pakken toch.

Nixons angsten en complexen hadden hem tot acties verleid die waarschijnlijk onnodig(opponent MacGovern was een eitje) waren en hem in ieder geval langzaam maar zeker opbraken. Had Obama ook kunnen gebeuren. Zo hij om te beginnen de taxaties van experts serieus genomen had.
Nixon was zelf groot expert. Hoe zat de man in elkaar? De geniale leider die met zijn opening naar China zijn achterban schokte en de wereld grondig veranderde. Wij zijn hem weldenkend dankbaar. Daar was toen visie voor nodig. En grote durf. De Amerikanen zien hem inzake Buitenlands Beleid als op één na meest geslaagde President aller tijden. Voor 'Vertrouwen' echter scoort hij nog steeds in alle polls rond de 2 op een schaal van 100: allerlaatst.

Wat kan Obama van deze intelligente man leren? Nixon is met zijn politieke ambachtelijkheid knowhow en instincten de eerste die het rechtse potentieel verbreedde buiten traditioneel republikeinse kaders. Obama lijkt op hem omdat hij ook historisch en sociaal onmogelijk geachte verschuivingen in kiesgedrag teweeg heeft gebracht.

Reden dus om fluks naar de De Balie in Amsterdam af te reizen voor de Voorpremière van de film Frost/Nixon 14 januari. Onlangs vijf Golden Globes. Gaat over de confrontatie van Richard Mulhouse Nixon na drie jaar zwijgen in 1977 met de door hem uitgekozen Engelse tv-journalist David Frost. Door talloos veel miljoenen destijds aanschouwd.
Ik snoof vooraf de sfeer van toen op http://video.google.com/videoplay?docid=2622746270623660113 . Als ik zo vrij mag zijn: aanbevelenswaardig. De gesprekken duurden in werkelijkheid 80 uur, in de film vier sessies van twee uur.

Meeslepend deze film. Al speelt Michael Sheen een onbegrijpelijke Frost. Frank Langella speelt in de tweede helft een ijzersterke Nixonachtige figuur. Formidabel zoals die man met alles om hem golvend uit de limousine het trottoir over stapt – dan komt de machtige charismatische persoonlijkheid en entrepeneur Nixon tot zijn recht. In Europa heeft men daar altijd weinig oog voor gehad: Richard Mulhouse had zijn imago waarschijnlijk als McCarty-ist verspeeld.

In de eerste filmhelft van Frost/Nixon zag ik opvallende gelijkenis van Langella met Wim Kan – en er viel veel te lachen.
De structuur van de gesprekken is sterk – het leek wel een bokspartij.
Het probleem dat ik heb ligt voornamelijk in het docu-karakter. Wat klopt en wat klopt niet, hetzelfde probleem met historische romans. Alleen Napoleon uit 1946 door Jacques Presser kan en mag.
Neem Frost – in de film een lichtgewicht talkshowhost steeds nerveus lachend. In werkelijkheid toen al beroemd als politiek interviewer van het hoogste kaliber. Frost van Cambridge - een gigant toen al. Bevreemdend, te meer nu de man nog actief is.

Echt schuld bekennen kon Nisxon ook in het echt niet. Daarvoor had hij “het presidentschap te hoog zitten”. In de film blijkt dat als hij zich machiavellistisch - de President heeft altijd gelijk ook zonder het gelijk van de wet - verspreekt. Nixon-vertolker Frank Langella wordt dan door zijn hondstrouwe vazal (Kevin Bacon – erg amusant weer) door een time-out gered. In de film een hoogtepunt, maar hoe feitelijk? Voor ouderen sluit de voorstelling vaak aan op herinneringen. Zijn onbetrouwbaarheid wordt in de film over gesproken, meer een gepasseerd station.

Zoals een schoonheid uit Antwerpen die me aan de bar aansprak bevestigde. Volgens haar leeft Nixon niet meer. Ze sprak in de pauze ‘Hallo heer u bent toch ook bij Frost/Nixon?
Ik zeg ‘yes’ – you never know misschien een Amerikaanse. Zij weer: ‘Aangenaam ik ben solo de prijswinnaar. Zoals vaak. Ik ben al ballooniste.’
Bleek dat ze speciaal aan prijsvragen meedeed voor ballonvaarten. Nu al zoveel vaarten had gewonnen dat ze het brevet bezat. Vanuit België een vrijkaartje gewonnen vanavond van de Balie. De menselijke kant van zo'n avond.

Wat Obama bedreigt is ook isolement. Hij moet zich instellen op infofilters door de hofhuishouding en die doorbreken. Ideële elementen in de machtsuitoefing centraal stellen. Bedenken dat ook Nixon van nederige herkomst was en complexen bestreed met de zaak voor ogen.
Aandacht voor het persoonlijke was halfzacht. Dat kostte hem de overwinning in 1960: bezweet onopgemaakt in debat met John F. Kennedy. In 1952 bij zijn nominatie tot vicepresident de eerste vrind die hem feliciteerde. Op de radio won Nixon op punten, de tv deed hem de das om.

Na afloop een soort teach-in met Jacques Monasch (PvdA-campagneleider), Carel Kuyl (hoofdredacteur Nova) en mediatheoreticus Frank van Vree. Nu met sms-vragen. De tijd is voorbij van de lange rij wachtenden bij de microfoon. Geen circus meer - jammer. De vragen verschijnen aan de muur, en het forum bekijkt of men eraan wil.

Boeiende conversatie toch. Ik pik er een paar kruimels uit. Van Vree wees op de beperkte reikwijdte van ‘burgerjournalistiek’. Geen Stijl kreeg pas impact door vertoning op tv en viel in Afghanistan hopeloos door de mand.
Geen onafhankelijk geluid. Monasch wees er echter op dat vrijwel elke journalist ‘embedded’(ingepakt door Defensie) naar Afghanistan gaat. Kuyl mist discussie van niveau zoals in andere landen over de missie daar.
Extra verontrustend met een nogal zwabberend overkomende minister van Defensie. Ik vroeg me af of dit geen doofpottenoorlog als ooit Nieuw-Guinea wordt of al is.

Kuyl wees op een Nixon-truc die ook Fortuyn toepaste: bij het aftellen sneaky een onverwacht persoonlijke vraag stellen zodat de interviewer het initiatief meteen al kwijt is. Voorbeelden worden gegeven hoe Fortuyn geniaal de regie van zijn optredens in eigen hand hield.

Melkert 2002: ook met betere adviseurs (Haagse hofhouding volgens Monasch) had Melkert geen schijn van kans gehad: te gewend aan spelregels. Nog steeds geeft hij de niet ingrijpende Paul Witteman de schuld – tekenend volgens Kuyl.
Was ook Fortuyn niet in aanleg verkrampt en achterdochtig?

Tot slot het hondje van Nixon. De Checkers Speech uit 1952: beschuldigd van fondsmisbruik vertelt hij in gekochte zendtijd van zijn eerlijk verworven puppie. Wereldberoemd blijft ontroeren, die speech.
Langella klaagt nu in interviews dat iedereen begint over dat hondje in de film: ‘Hou op. IK heb dat hondje toch niet nodig om contact te voelen’.
Ja hallo dan moet je geen Nixon spelen!
Houdt u van honden – go for the dachs hund dog!

Frost Nixon Obama Nixon Obama

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

3.3 met 3 stemmen 582