Schaamte een Paasboodschap

Het Parool kopte gister op de voorpagina ‘Hofnarretje gaat weer swingen’. Ik lees dat op een Haags terras gezeten van de krant van een dame tegenover me. Er staat een besnord gezicht naast dat ik associeer met een Engelse komediant, en ‘nieuwe directeur’ in kleiner dunne letter gearceerd boven.

Ik schrik - in de stad waar ze gek op kranten het liefst bij koppen houden. Om zo snel mogelijk aan het echte werk te beginnen. Knetterende disputen waarbij de verdere invulling van de combattanten komt. Zo ongeveer zegt Robert-Jan Rueb het. En die maakt zijn beroep van Den Haag.

Snel vraag ik de dame om het artikel waar de kop op slaat. Verbijsterd lees ik dat die nieuwe directeur ook nog ‘Lustig’ heet.
Henk Lustig moet zich schamen denk ik. Of toch Het Parool? Voor de zekerheid scheur ik het bericht van de voorpagina.

Eerder deze week maakte de eigenaar Albert Drent de nieuwe naam voor Het Hofnarretje bekend: ‘Vlinderhof’. Ook weinig schaamtegevoelig, maar daar wordt al niet meer over gesproken. Er was in Aalsmeer al een kinderdagverblijf van die naam.

Schaamte doen we daar nog aan? Het is dunkt me een steeds minder gedragsturende emotie. We krijgen er last van wanneer of omdat we graag bij een groep of culturele laag willen horen. Vaak lastig voor sociale klimmers tot voor kort. Wij uit handarbeidmilieus kregen nog een samenhangend patroon voorgespiegeld dat paste bij hogere standen. Je moest manieren leren.
Het kan verschillende vormen aannemen. Blozen bij voorbeeld, als je je ontmaskerd, betrapt voelt. Ernstiger wordt het als je liefst compleet wil verdwijnen.

De mensen lijken zich nu makkelijker over hun schaamte heen te zetten. In het kader van meer algemene ontremming en devaluatie van ‘elitaire’ vormen. Dat is bedreigend, want er gaat veel respectvolle afstemming tussen mensen mee verloren. De socioloog Norbert Elias gaf deze emotie een centrale plaats in "Über den Prozeß der Zivilisation". Met o.a. meer schaamte als schakel ontwikkelt de mensheid volgens hem een hogere beschaving bij de verdichting van onze relaties.

In de filosofie ligt de schaamte vaak dieper. Sartre beschrijft in La Nausée hoe schaamtegevoelig tafelgewoonten zijn. Ons hele sociale zijn is in dat boek walgelijk, omdat de ik-persoon onmogelijk ‘echt’ kan zijn.
Arnon Grunberg ziet schaamte als ‘kern van onze menselijkheid. De mens is een dier dat zich ervoor schaamt dat hij geen god is.’ (Voetnoot VK 21/042011)

Voor de Dichter Wallace Stevens ging de schaamte zover dat hij ‘een denkende steen zou willen zijn‘:
‘I wish that I might be a thinking stone’
Uit ‘Le Monocle de Mon Oncle’(1918).

Shakespeare, vandaag jarig, wees in Sonnet 127 op de vergankelijkheid van schaamte met betrekking tot schoonheid:

‘In the old age black was not counted fair,
Or if it were it bore not beauty's name.
But now is black beauty's successive heir,
And beauty slander'd with a bastard shame:
For since each hand hath put on Nature’s power’

Vertaald(JZ) als:

‘In vroeger tijd telde zwart niet echt mee
Of als wel dan zonder schoons uit de kraam
Maar nu is black beauty erfgenaam
En zien we ware schoonheid met schaamte belasteren:
Aangezien handen de Natuur met ingrepen vervalsen'

Schaamte kunnen we niet missen in ons bestaan. Ik zou zeggen ter paasoverweging: Doe er wat aan. Dat kan al in kleinigheden. Deze week trof ik voor de pingpongbeker bij ASSV boven het herenpissoir in gele Jugendstil belettering op blauwe tegels:
‘Hij is korter dan u denkt’

Hoewel je hier vele kanten mee op kunt, lijkt een zekere herenopdracht meest voor de hand liggend.
Om schaamte te voorkomen.

schaamte Hofnarretje Hofnarretje emoties

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.1 met 10 stemmen 232