Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Met Joop onder de kerstboom

Al op de basisschool krijgen we een cijfer voor lezen. Schande, lezen is vrije ontplooiing van hersenactiviteit. Onweerlegbaar duidelijk bij poëzie. Lezen vraagt met schrijven vergelijkbare creativiteit. Lees en schrijf maar eens met Hans Lodeizen:
‘probeer het eens
licht het dak op en
alle sterren komen los te zitten’

Uiteraard is niet alle poëzie even toegankelijk. Maar er verschijnen regelmatig bundels zonder woordspelletjes, aanstellerij, antieke Grieken Romeinen of archaïsmen.
Vandaag wil ik daarom een debuutbundel op leesbaarheid nader bekijken:
‘Ook dit is een vorm van geluk’ door Joop Scholten. Onderverdeeld in vier hoofdstukken:

1. ‘Al die Chinese meisjes’ blz 7 t/m 20; ontwaken in een overzichtelijke omgeving:
‘zo opgewekt dat deze wereld elke dag
opnieuw iets virtueler lijkt
je denkt
nog in het vallen een vangnet’ (blz. 7)

Onbevangen speels. Thema’s onschuld plaatsbepaling vluchten vluchtigheid identiteit. Flarden zintuiglijke gewichtloze ervaringswijsheid dwarrelen, op zoek naar samenzijn:
‘Vlucht nooit. Als je vlucht val je op.
Blijf hier waar niemand je verwacht.’ (blz18)

Bespiegelend:
‘Ik hoor hoe iemand spreekt
over het sublieme
en ik weet waarover hij spreekt’ (blz9)
Vederlicht bemoedigend afsluitend:
‘kom, wij gaan het water in’

Sereen, verrassend, aards. De gelukszoeker krijgt beknopt de woorden die het ‘m doen.

2. ‘De huid die ons omvat’ 21t/m42
De ik-figuur wordt zelfbewuster. In sommige gedichten voel je ervaringen bezinken of juist niet. Thematiek boven wordt hier uitgewerkt. Ontroerende karakteristieke strofen bij voorbeeld:

‘Je vraagt mij of er iets is
maar er is niets
en bovendien wat zou er kunnen zijn
terwijl ik naar je zit te kijken
dat ik dan zeg: dit is er’ (blz27)

‘laten we opstaan het licht omhelzen
vandaag zien wij
vandaag zullen wij geloven.’ (Blz29)
(VPRO-literator Wim Brands: ‘De dichter moet geloven om te dichten.’)

Scholten verwoordt uitnemend contactgevoeligheid. Onzekerheid, troost, liefde loslaten vasthouden. Nergens grootspraak, altijd tastend. Kleine taalspinsels zo herkenbaar. Gevoelens krijgen de ruimte. Hoe belangrijk is dat!

3. ‘Nacht en dag’ - 43 t/m 52: 7 ongetitelde gedichten van 10 regels, hoogtepunt van de bundel. Hier spreekt Joop zich direct uit over wat hem overkomt drijft aangrijpt bedreigt en doet overleven. Compact zonder draaierij. Overtuigend. Ik citeer uit 5:

‘zoals je wilt, wat enkel optreedt omdat
hoe dan ook er iets anders is geweest

waar nu niets is, een leegte bij gebrek
aan enig woord dat houvast biedt:

deze nacht die een plaats geeft aan
het voortbestaan van alle dingen.’ (Blz49)

Dit staat zo open dat ik lijk te worden toegesproken. Om volledig te delen in de aarzelend verwoorde logica .

4. ‘Elke dag is wel de laatste’ 53 t /m 73 – een rijk bundelslot dat misschien het meest bij blijft, tot herlezen noopt. Mijmeringen in tijdelijkheid:

‘Vissen waren wij, met ingekeerde ogen.
Wie sprak ze ons open,
brak onze onschuld,
dreef ons weg uit een geluk
dat ongezien had kunnen blijven,
wie kliefde de baarmoeder die ons borg
zonder ons te vragen –
maar wij hadden geen antwoorden.’blz 65

‘het zou nog anders kunnen zijn
hij zou het kunnen vinden
kunnen worden maar in welke handen.’ blz 60

De bundel sluit af met ‘Laatste kwartier’, een gedicht dat ik eenieder toewens gelezen te hebben vóór zijn/haar stervensuur.
Een aanrader. Nergens onnodig moeilijke constructies of woorden. Hoe complex ook tere gevoelige vertakkingen, ze blijven invoelbaar en vaak verrassend herkenbaar. En geen gefröbel - het woord leidt ambachtelijk in klankrijk mozaïek naar onvaste spiegeling.

Joop Scholten past ook beter onder de kerstboom dan bij Sinterklaas. Hij – ik zag hem veelzeggend voorbij flitsen – is een rijzige 60-plusser met grijs herdersbaardje, mondhoeken in de aanslag voor onwijze grijnzen onder ironisch twinkelend blikken.
Meteen kopen dus die bundel! Tien(10!) eurootjes, daar konden ze Joop nog precies voor drukken.


‘Ook dit is een vorm van geluk’, Witte Uitgeverij, ISBN 2011 978-94-6107-078-4

AGENDA: in bibliotheek Amstelveen Lucebertavond 13 december. Zie link. Onder.


Zie ook: http://www.amstelland-bibliotheken.nl/

Schrijver: Jos Zuijderwijk, 10 december 2011


Geplaatst in de categorie: literatuur

4.5 met 8 stemmen 274



Er zijn 2 reacties op deze inzending:

Naam:
Ronald M.Offerman
Datum:
10 december 2011
Email:
ronaldoffermanmsn.com
Ik heb de bundel hier en lees hem in etappes
Naam:
Monique Methorst
Datum:
10 december 2011
Email:
moi636yahoo.com
En dat heb je mooi verwoord!
Maar wat is poëzie als een gedicht geperst moet in een keurslijf van allerlei regeltjes? Soms gebruik ik een uitroepteken midden in het gedicht of plaats ik wat puntjes...en dan vragen ze waar mijn hoofdletter blijft en vinden ze de puntjes misplaatst. Of je rijm staat niet goed of je strofes de verkeerde kant op etc. Ik heb altijd gedacht dat het om de woorden zelf ging, wat erin zit, maar je word vaak beoordeeld naar een verdwaalde spelfout. Ik zeg niet dat ik dichten kan, ik zie het ook terug bij anderen, bij wedstrijden. En dat vind ik zo jammer aan schrijven.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)