Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Leeftijd Concertgebouw troebel

Hoe bepaal je precies de leeftijd van instituten?
Bij mensen lijkt het een kwestie van klokken en uitschrijven. Toch zijn dat maar afspraken. Ik voorzie absoluut dat onze beslissende vrijpartijen ooit exact geregistreerd worden. Ten stadhuize door klerken ter bescherming van leeftijdrechten. Terecht.

Het Concertgebouw pretendeert dit jaar 125 jaar te bestaan. Tegelijk met het Concertgebouworkest. Maar zien wij inderdaad dat als beslissendst moment? Vanaf onlustervaring dus leidend naar eerste wilsvorming tot vaststelling van de totstandkoming? Vandaag 'n verkenning.

Tot oprichting werd 1881 initiatief ontplooid. En daarna toenemend besloten. Directe aanleiding afbraak van de Parkzaal(11-10-1881) in Centrum-Oost. Hier, hoe onvolkomen ook, had 'bijna al wat Europa op toonkunstgebied beroemds opleverde', mooi wél opgetreden.

Aangenomen wordt dat succesvol concerteren (12/11/1885) der Meininger Hofkapelle in de Stadsschouwburg geesten rijpte. Hier rees de vraag of we wel genoeg goede musici hadden voor zo'n nieuw gebouw. Maar vooral ervoer men grote kwaliteit in swchrijnende akoestiek.

Johannes Brahms had het al gezegd in 1879: Nederlandse orkestmusici waren 'liebe Leute, aber schlechte Muzikanten.' Ook een belangrijk jaar. Wie weet waren Brahm's woorden zout in muzikaal en statusgevoelige topwonde(n).

Ook het stichtingscomité doet mee. Van zes vooraanstaande Amsterdammers - zij hebben waarlijk historisch gepresteerd! De eerste vergadering 15/09/1881. Waar een commissie werd gevormd die reeds voor de huidige locatie koos. De NV Het Concertgebouw werd 25-04-1882 opgericht!

De Van Baerlestraat was toen Houbrakenstraat Gemeente Nieuwer-Amstel, nu Amstelveen. De omgeving was onbebouwd veengebied met wei en slootjes. Een 'Fremdkörper?' Werd het gebouw pas cultuurtempel toen het gebied erom heen werd bebouwd?

Daarbij kwam dat B&W Amsterdam met deze vestigingskeuze meeging totdat het Haagse wetsontwerp tot annexatie sneuvelde(1882). Het huidige Sarphatipark werd toen voorgedragen. Aanvullende behekkingseisen deden deze optie spoedig sneuvelen. Toch is de vergadering in het ODEON 07-03-1882 optioneel. Daar werd definitief gekozen voor de locatie Nieuwer-Amstel.

Met ook de eerste openbare begroting, 4 ton! Zodat gezocht kon worden naar kapitaal. Op 22/04/1882 meldde het AH dat 'pas' 250.000 was geplaatst. Er was veel huiver voor de buitenlocatie. Alhoewel de verwachtingen omtrent steun van kapitaalkrachtige muziekliefhebbers sowieso nooit zijn uitgekomen. Gebouw noch orkest hebben ooit hun eigen broek kunnen ophouden!


Zijn financiële handelingen sowieso niet beslissend? Is 'niet meer terug kunnen' geen eigenlijke maatstaf? Vanaf 1882 moest het zestal marchanderen. Bouwkosten overschreden ramingen, kapitalen bleven niet volgestort. Zwaar blijft het meest beslissende moment afdoende te argumenteren. Telkens bleken oplossingen onvoldoende en moesten nieuwe hypothecaire leningen afgesloten. Met doorlooptijd tot na de officiële opening die ternauwernood betaalbaar bleek.

Ook uitbetaling van een betaalde administrateur is een mogelijkheid. De facto werd Willem Stumpff 25/10/1884 benoemd. Demotie - hij was dirigent Parkorkest. Officieel wordt Willem administrateur in 1888. Zelfs hier moeten wij dus scherprechten!

Complexe materie. Tot nu zijn bij voorbeeld ontwerp- en bouwbeslissingen niet opgevoerd.
Nog complexer wordt het met het Concertgebouw Orkest erbij> Het 1e grote concert vond 13/06/1888 plaats door het Berliner Philharmoniker. Het nieuwe Concertgebouw Orkest mocht 02/10/1888 debuteren in het Concertgebouw. De directie vertrouwt kwaliteit maar half en wil zich maar voor vijf jaar binden. En dan nog geclausuleerd.

Kortom dat orkest kent een zware bevalling. Het is schijnheilig orkest en gebouw tezamen te vieren! Voor wat gebouw betreft stel ik voor viering naar beroepsgroep. Bij voorbeeld 1881 voor alle ondernemers, 1882 voor bank- verzekerings- en beurspersoneel, 1884 voor alle dagelijkse bestuurders etc.
Dan krijgt heel Nederland een muzikale beurt en is het altijd feest.

Schrijver: Jos Zuijderwijk, 12 januari 2013


Geplaatst in de categorie: muziek

3.7 met 9 stemmen 241



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)