Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Definities en composities

In zijn boek Die protestantische Ethik schrijft Max Weber dat hij de geest van het kapitalisme niet kan definiëren, maar moet componeren. Dat is een mooi verschil. Definiëren, afgrenzen zou een Nederlander kunnen zeggen, is een manier om een term te beperken en zo aan de lezer duidelijk te maken wat er bedoeld wordt. Een woord kan dus alles betekenen en door zijn definitie wordt de beperking van het woord duidelijk. Een bril is een object bestaande uit twee dusdanig geslepen glazen dat een bepaald gebruiker daar scherp door kan zien, vervat in een raamwerk die het mogelijk maakt deze twee glazen op een redelijk stabiele plek voor de ogen van deze gebruiker te houden. Als definitie grenst het op allerlei plaatsen af. Het is geen dier, het zijn geen gewone glazen, maar op de voor een specifieke gebruiker juiste wijze geslepen glazen en het zijn er twee, niet één, want dan hebben we het natuurlijk niet meer over een bril.

Maar je kunt het begrip bril ook componeren. Je probeert dan niet af te grenzen van alles, maar je begint vanuit het niets en verzameld onderdelen die samen de bril vormen. Een bril is dan een combinatie van twee voor een gebruiker geslepen glazen, plus het raamwerk waarin deze glazen precies passen en dat raamwerk heeft de eigenschap om de glazen enigszins langdurig op de juiste plek voor het hoofd van de gebruiker te houden.

U denkt misschien, hela, daar staat hetzelfde! En dat is ook zo. Een definitie is een afgrenzing van het alles en een compositie is een optelling vanuit het niets, maar ze moeten voor hetzelfde object op hetzelfde uitkomen. Het verschil zit hem daarin dat een definitie voor eenvoudige objecten zoals een bril nog aardig te geven valt, maar als het voor zoiets complex is als de geest van het kapitalisme, wordt dat moeilijk. Robert Dahl heeft bijvoorbeeld een prachtig boek over democratie geschreven ‘On democracy’. In dit boek wordt democratie niet gedefinieerd, maar gecomponeerd. Er wordt niet in een lange zin aangegeven wat democratie is, maar er worden vijf kenmerken gegeven die in een goede democratie sterk vertegenwoordigd zijn. Niet honderd procent, maar zeker niet nul.

Democratie bestaat volgens Dahl uit effectieve participatie voor alle leden, gelijkheid bij stemmen voor alle leden, verlicht begrip bij alle leden, controle op de agenda door alle leden en inclusie van alle volwassenen onder de leden van een bevolkingsgroep. De afzonderlijke termen zijn niet, zoals de glazen van een bril, absoluut vaststelbare gegevens. Een geslepen glas is een geslepen glas, maar effectieve participatie? Wanneer is het echt effectief? Daar kan uren, dagen, jaren over gediscussieerd worden en dan nog is het absolute antwoord onduidelijk. In een dictatuur is niet sprake van effectieve participatie voor iedereen en in Nederland, omdat we onszelf een democratie noemen, wel. Maar niet iedereen heeft evenveel mogelijkheden.

Zo laat Dahl zien dat het onderscheid van Weber tussen definities en composities interessant is.

Schrijver: Jan R. Lønsing
18 juni 2013


Geplaatst in de categorie: wetenschap

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 125



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)