Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Jeugdherinneringen

'Ik ben op aarde gekomen om het er niet mee eens te zijn.' Maxim Gorki

Laat je vooral niet afschrikken door de dertien onuitsprekelijke namen waarmee de ik-persoon in dit levensverhaal wordt aangesproken. 'Jeugdherinneringen' van Maxim (Alekséj, Maksímovítsj, Pésjkov, Lekséj, Lekséjka, Oljócha, Oljósja, Oljóska, Aljósjenka, Lónja, Lónka, Maksímytsj, Kasjírin) Gorki is een fan-tas-ti-sch-e roman. Gorki beschrijft in deze trilogie de eerste twintig jaar van zijn leven. Geen letter in het 879 pagina’s tellende boek verveelt. Waarom zou je nu dit 100 jaar oude boek over een Russisch jochie lezen? Hierom.

De armoede en eenzaamheid waarin Gorki opgroeit, was voor zijn tijd niet uniek. In zekere zin vergelijkbaar met de boerenjeugd van mijn grootmoeder, die als wees rond diezelfde tijd in Brabant opgroeide. Gorki is vroeg wees – hij verliest zijn vader en afwezige moeder voor zijn tiende levensjaar - en groeit op bij zijn grootmoeder en tirannieke grootvader. Wat wel bijzonder is, is zijn beschrijving van het arme deel van Rusland van voor de revolutie en zijn uitzonderlijke waarnemingsvermogen van de mens in alle gedaantes. Hij moest wel, vanaf het moment dat hij bij zijn grootouders arriveert en vol verwondering zich afvraagt wat een pak ransel is, want dat is het eerste wat zijn grootvader hem belooft. Nadat hij voor de eerste keer - en niet voor het laatst - bewusteloos wordt geranseld, staat voorgoed zijn beoordelingsvermogen op scherp.
In de twintig jaar van zijn leven komt hij ontelbare, nog veel onbetrouwbaardere types als zijn grootvader tegen. Afgezien van zijn grootmoeder, ontmoet hij slechts een enkeling die hij werkelijk vertrouwen kan. Hij leert lezen, schrijven, maakt al vroeg dagboekaantekeningen en heeft op zijn zestiende meer boeken gelezen dan een meer dan gemiddeld literatuurliefhebber op zijn vijftigste.

Rond die leeftijd – hij zorgt al vanaf zijn dertiende voor zichzelf – hoort hij van zijn neef per brief dat zijn grootmoeder is overleden. Gorki moet vele jaren later aan een verhaal denken dat zijn gevoelens op het moment na het ontvangen van dit nieuws beschrijft: 'Verdriet' van zijn tijd- en landgenoot Anton Tsjéchov. Het is één van de mooiste en treurigste verhalen die ik ooit gelezen heb. Het verhaal beschrijft de eenzaamheid van een boer die op een koude winterdag zijn zoon verloren heeft. Hij wil zijn verhaal als koetsier kwijt aan zijn passagiers die daar geen boodschap aan hebben. Zonder een kopeke verdiend te hebben besluit hij uiteindelijk zijn wanhoop dan maar te delen met zijn van honger bijna creperend paard. Gorki heeft grote spijt dat hij geen paard of hond had om zijn verdriet te delen. En dat in zijn woorden '… ik er ook niet aan had gedacht mijn verdriet met de ratten te delen, waarvan er vele in de bakkerij huisden en waarmee ik op vriendschappelijke voet stond.'

Gorki begreep niet dat in de ontelbare gesprekken die hij hoorde christelijke naastenliefde, niet zondigen en barmhartigheid een grote rol speelden, terwijl hij daar in de werkelijkheid niets van merkte. Toen hij zich dat realiseerde probeerde hij zich met een pistool van het leven te beroven. Hij raakte echter niet zijn hart maar slechts een long. Een prettige bijkomstigheid is dat wij nu ook met diezelfde totale verwondering naar het leven kunnen kijken. Dankzij zij onder andere dit magistrale boek van hem in een nieuwe vertaling.

Schrijver: de Thuistoerist, 7 april 2014


Geplaatst in de categorie: literatuur

4.5 met 2 stemmen 277



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)