Europa huilt - en ik ook
Freelance journalist in Berlijn, één uit velen. Deed vaak autoraces voor "Sport im Bild". Redelijk onopvallend. Geboren Osnabrück 22-06-1898. Erich Maria Remark, door hemzelf later tot Remarque herdoopt. Remark was dus geen palindroom van Kramer zoals Nederlandse kramers nogal eens denken. Dat was zelfs Nazileugen om hem joods te laten lijken.
Opgeroepen voor dienstplicht 1916. Als rekruut prikkeldraadlegger aan het Westelijk Front. Diksmuide. November 1917 getroffen door granaatsplinter. Overleeft via Thorhout in Duisburg. Weinigen overleefden met hem. Gebroken uit de Eerste Wereldoorlog. Ontslag 1918, onderscheiden met IJzeren Kruis. Compleet gedesillusioneerd.
Verkreeg wereldroem met roman ‘Im Westen nichts Neues’, gevreten eerst als feuilleton in de Vossische Zeitung. Boek 12/01/1929. Juni 1.000.000 verkocht. Vertaald in 24 talen, 1930 verfilmd. Meteen gehaat en bestreden door de Nazis. Goebbels sprak 1929 'Remarque is ramp voor het moreel'. Remarques pacifisme was extra gevaarlijk voor het tuig. Goebbels verbrandde zelf Remarques boek in 1933.
Erich vluchtte naar Zwitserland, later USA. In 1937 ontmoette hij in Genève Marlene Dietrich. Hij verzekerde haar impotent te zijn en zij sprak ‘oh how wonderful!’. (Of toch 'oh wie wunderschön!'?) Samen reden zij vervolgens innig verstrengeld naar Parijs. In zijn Lancia Dilambda, voorschot op Der Weg zurück (1931). Even later doorgeliefd tot intercontinentale affaire. Met New York 1938 als tussenstop Greta Garbo.
Hij trouwde 1925 en 1938 met Jutta Zambona. Wonderschone actrice volgens vriendin Lenie Riefenstahl. Gingen allebei vreemd bij het leven. Gescheiden 1930 en 1957 nog eens. Zodat hij 1958 het straatmeisje uit Chaplins Modern Times, Paulette Goddard, kon trouwen.
Hijzelf hield altijd vol een oorlogs- en geen politieke roman te hebben geschreven. Ik denk oprecht. De man was zo aangedaan dat hij bij de dag leefde. Geen brede politieke vredesperspectieven kon onderschrijven. De marxistische vredesbeweging verweet hem de ware oorzaken uit de weg te gaan. Remarque was pacifist uit doorleefde ellende.
In 1975 op weg naar een DOGRO-feest in het Vrouwenhuis zag ik mijn vriend de Vlissinger zitten. In Café de Druif Rapenburgerplein 10. Hij wuifde en ik had wel zin in een stuk of wat gedichten. Deze ingenieur kon namelijk eindeloos uit zijn hoofd Nederlandse poëzie reciteren. Met gevoel dat hij ook overdroeg. Gorter zelfs tot tranen toe bewegend. Vrijwilliger (met prepensioen Philips) om het Zeemagazijn tot Zeevaartmuseum in te richten. Hij was behalve uitvinder namelijk ook maritiem historicus. Amateur maar encyclopedisch. Nu is dat Zeevaartmuseum geofficialiseerd. Tot een bureaucratisch horecamonument. Niets herinnert aan die pioniers.
Maar geen gedichten. Hij vertelde over Remarque. Welke immense indruk Im Westen nichts Neues op de hbs'er voor de Tweede Wereldoorlog had gemaakt. Dat hij daardoor 'democratisch Europeaan' was geworden. Voor het leven. Geen autoritaire Bismarckiaan: Europa één onder Duitse leiding als economisch dictaat. Vol gloed vertelde de idealist over sociaal-democraten die het voortouw namen na de oorlog. OK – techno- en bureaucratisch maar democratisch gelegitimeerd. Hij had het volste vertrouwen in verdere eenwording juist door impulsen van onderop. Iedereen zou nu nog Remarque moeten lezen. Om beter Europeaan te worden.
De verkiezingen nu zouden hem zwaar vallen. Wie knokt voor de idealen. De laatste keer dat ik hem zag had hij nog een maand te leven. Nauwelijks verstaanbaar. Keelkanker 1977. We jankten samen bij De Zwart.
Oh schunnige schande ik ben zijn naam vergeten. Om te grienen. Terwijl ik deze column aan hem opdraag.
Im Westen nichts Neues. Uitgeverij Kiepenheuer&Witsch, 11,50;
Van het westelijk front geen nieuws. Vert. Ronald Jonkers. Uitgeverij Bijleveld, * 29,90..
Zie ook: http://www.answers.com/topic/erich-maria-remarque
Schrijver: Jos Zuijderwijk, 17 mei 2014
planet.nlGeplaatst in de categorie: verdriet
Europese eenwording
166
Geef je reactie op deze inzending: