Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Ode aan het boek

Een boek is een kijk op de werkelijkheid. Een kijk op de werkelijkheid is een beeld. Het is niet de werkelijkheid zelf. Daarom is een boek nooit waar of onwaar, maar overtuigend of niet overtuigend. En als het overtuigend is, kan het een beeld veranderen.

Zo las ik Totalitarisme van Hannah Arendt. Een boek dat best nog een keer gelezen mag worden, ook al is het meer dan vijftig jaar oud. Een belegen boek dus, maar net als goede kaas, of goede wijn, is een goed boek dat lang heeft gelegen alleen maar interessanter. Het boek is een vertolking van het beeld dat de schrijver zich van de werkelijkheid heeft gevormd. Hoe de schrijver ook haar best doet, het lukt nooit helemaal precies het eigen beeld te vatten. Tijdens het schrijven verandert een beeld ook nog.

Maar bij het lezen vormt de lezer een beeld door te combineren wat hij al weet en wat hij leest. Dus de imperfecte woorden van Hannah Arendt worden dan gemengd met mijn imperfecte beeld van de wereld en bovendien maak ik bij het lezen ook nog fouten. Daardoor lees ik soms heel iets anders dan er staat.

Zo las ik ineens dat Hannah Arendt de Tweede Wereldoorlog een Europese burgeroorlog noemde. Dat vond ik een prachtige gedachte – die had ik nooit eerder gezien en dat zij hem in 1948 al had ontwikkeld vond ik helemaal knap. Ik kreeg nog veel meer ontzag voor Hannah Arendt dan ik al had. Dus, een dag later, besloot ik het nog een keer te lezen en toen ontdekte ik tot mijn teleurstelling dat het er niet stond. Het woord Europa en Eerste Wereldoorlog stonden wel in één zin, maar Arendt noemde het geen burgeroorlog. Het woord burger stond er niet.

Maar Arendt had me wel overtuigd van een nieuw beeld dat ze niet had beschreven: de wereldoorlogen als burgeroorlogen. Dat is natuurlijk niet zo heel gek. Mensen die normaal heel fatsoenlijk met elkaar om gaan, worden door hun staten ineens in een situatie gebracht dat ze op elkaar gaan schieten en elkaar vermoorden. Er zijn natuurlijk ook families die net als bij burgeroorlogen ook door internationale oorlogen worden verscheurd. Families die aan beide zijden van het front soldaten leveren.

Wie die denkstap eenmaal heeft genomen, ziet dat er eigenlijk nauwelijks nog oorlogen zijn die geen burgeroorlogen zijn. Overal waar staten iedereen oproepen om deel te nemen aan oorlogen, worden burgers gedwongen oorlog te voeren. Burgers die voor die tijd gewoon handel dreven. Die als toeristen bij elkaar op bezoek gingen.

En zo blijkt maar weer eens: boeken zijn niet alleen interessant door wat er in staat, maar ook door wat de lezer er per ongeluk in leest.

Schrijver: Jan R. Lønsing, 19 oktober 2017


Geplaatst in de categorie: literatuur

3.8 met 5 stemmen 130



Er zijn 2 reacties op deze inzending:

Naam:
Joanan Rutgers
Datum:
20 oktober 2017
Oorlog heeft dan ook niets met chauvinistische landsverdedigingen te maken, maar alles met ordinair lijfsbehoud.
Naam:
Jacob van Schaijk
Datum:
19 oktober 2017
Mooie observatie.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)