Chips van Smiths

Toen mijn ouders, mijn broers en ik in Kollum woonden, kochten mijn ouders een vakantiewoning nabij Gasselte. Het was een degelijke, stenen woning. Ik sliep in de hal, waardoor ik 's nachts te kampen had met een overmacht aan steekvliegen. De klamboe was blijkbaar nog niet uitgevonden. Via die hal kon je met een uitschuiftrap naar de zolder, waar mijn vader van die houten muizevallen plaatste.
Overdag gingen wij als broers vaak naar de speeltuin van Drouwenderzand, waar ook een hal vol flipperautomaten was. Als je bepaalde flipperkasten op tilt duwde, dan kreeg je een kwartje terug en kon je via een knopje onder die speelautomaten gewoon verder spelen. Het was nog in een tijd zonder spiedende camera's, maar desalniettemin moest je voorzichtig te werk gaan en opletten of de bazen niet toekeken. Bij een kiosk kochten we dan waterijsjes, meestal raketten en splitten, of, als de maag knorde, een klein zakje chipito's of paprikachips van Smiths.

De chipsfabriek van Smiths bestaat vanaf 1958 in Nederland. De aardappelboer Gerrit Kistemaker ging samen met andere boeren uit Broek op Langedijk naar Engeland, waar ze chips ontdekten. Samen met de Engelse chipsmaker Frank Smiths begon Gerrit in 1958 de eerste chipsfabriek in Nederland, in Broek op Langedijk. Frank had de chips al in 1920 ontdekt. In het begin verkocht hij zijn chips in vetvrije puntzakken met een apart zakje zout erbij. In 1853 werd chips toevallig ontdekt door de Amerikaanse kok George Crum. Veel cowboys waren er dol op. Eerst waren er de aardappelchips, maar in de jaren zestig produceerde Smiths ook allerlei nieuwe chips, zoals: Cheetos Chipito, Wokkels, Pomtips en Ringlings. Later nog: Hamka's, Mama Mia's, Bugles en Nibb-it. In 1992 werd Smiths een deel van PepsiCo. In 2001 veranderde de naam van de aardappelchips in Lay's. Er worden 24 uur per dag chips gemaakt, wat niet zo gek is, want in bijna ieder winkelwagentje zie je wel een aantal zakken chips liggen. Chips is relatief goedkoop, maagvullend en lekker bij de beeldbuis.

Als we naar het zwembad gingen, dan kochten we ijs, snoep en jawel, van die minizakjes Chipito's, paprikachips en wokkels. Na het zwemmen opende je dan met rillende handen zo'n plastic wonderzakje. Met beide duimen en wijsvingers scheurde je die lekkernij open. Eerst genoot je van de geurexplosie en daarna was je een zakje lang in dromenland. Je telde je centen voor eventueel later nog zo'n zakje.

Op verjaardagsfeesten was er altijd wel een kom met chips van Smiths en dan moest je er snel bij zijn, want iedereen was er dol op. Smiths maakte onze kindertijd tot een smakelijk festijn. Ik denk dat de boerengemeenschap in Broek op Langedijk er heel rijk door zijn geworden. De directeuren van deze chipsfabriek zullen stuk voor stuk miljonairs zijn geworden. Smiths kom je immers nog steeds overal tegen. Ze zijn nog zelden te koop bij een dikke dame achter een gammel loket, zoals in mijn tijd, maar wel bij die snoepautomaten, die de NS op ieder station heeft staan.

Dat zomerhuis in de bossen nabij Gasselte associeer ik vooral met de chips van Smiths. We sleepten kruiwagens vol keien naar ons zomerhuis, waar we een breed pad van rond dit huis aanlegden. Op de hoeken plaatsten we de grootste exemplaren. We sleepten zelfs een grote boomstam met drie uitlopers naar de tuin, een groot runenteken. Op hete dagen sjokten we naar Gasselte om bij mensen aan te bellen om te vragen of ze nog 'een heitje voor een karweitje' hadden. We wasten auto's, plakten fietsbanden, maakten fietsen schoon, deden boodschappen, deden aan onkruid wieden, knipten druiven en harkten het grind. Voor de guldens snelden we dan naar de supermarkt, waar we cola, cassis, sinas en natuurlijk chips van Smiths kochten, maar dan wel de grote zakken. 's Avonds zaten we dan in onze pyjama gedrieën op de bank naar de televisie te kijken, naar Bonanza of Zorro, met ieder een longdrink frisdrank en op onze schoot een bak chips van Smiths.

Smiths Frank Smiths Frank Smiths Gerrit Kistemaker

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

2.3 met 3 stemmen 417