biografie: Baltasar Gracián

Baltasar Gracián leefde van 1601 tot 1658 in Spanje.

Hij was biechtvader en adviseur aan diverse hoven. Ook behoorde hij tot de elite van de Jezuïeten in Spanje. Hij was een onorthodox denker en schrijver en dat bracht hem in moeilijkheden met zijn orde.

Zijn boek 'Handorakel en de kunst van de voorzichtigheid' is opgebouwd uit kleine korte adviezen over het spel van de politiek en macht. Zijn 'catalogus' bevat er 300 van. Gracián is uiteindelijk minder heftig dan Machiavelli, omdat hij niet volslagen amoreel is. Het doel heiligt bij hem niet alle middelen. Zijn handorakel is vooral bedoeld het politiek gekonkel te leren herkennen zodat we ons er tegen kunnen wapenen. Het is een kunst van het voorzichtig zijn. De taal van Gracián is bijzonder toegankelijk zoals uit het volgende citaat blijkt: "Zwijgzaamheid komt voort uit grote zelfbeheersing; zichzelf hierin te overwinnen, is echt zegevieren. Hoe meer mensen u in vertrouwen neemt, hoe groter uw afhankelijkheid. Gereserveerdheid betekent de redding van de behoedzaamheid. De gevaren die geslotenheid bedreigen, zijn de provocaties van anderen. Zij gebruiken tegenspraak om ons van de wijs te brengen, en terloopse opmerkingen om te peilen wat er in ons binnenste omgaat. Wat men doet, dient men niet te zeggen, en wat men moet zeggen, dient men niet te doen."