Alle inzendingen van N. Wamelink

In de godsdienstfilosofie is wel onderscheid gemaakt tussen natuurlijk en moreel kwaad. Het natuurlijke kwaad (bij voorbeeld in de vorm van een natuurramp) zou dan samenhangen met de natuurlijke orde, met het proces van de wereld in wording. Het morele kwaad zou door de mens worden aangericht. Is...

Weinig mensen zullen bestrijden dat alles wat er gebeurt altijd ergens door veroorzaakt wordt. Ook al weten we niet altijd precies waardoor en hoe bepaalde gebeurtenissen veroorzaakt worden, we zijn er niettemin van overtuigd dat er niets gebeurt zonder dat er iets aan vooraf gaat waardóór het...

We worden geboren, we leven, we sterven. Sommigen van ons hebben een rijk en gelukkig leven. Anderen hebben een leven vol zorgen, moeite en verdriet. Wat is de zin van ons bestaan? Waar leven we voor? Dat is moeilijke vraag. Zelfs hooggestemde antwoorden zoals “voor mijn kinderen” of “voor...

Evolutie kenmerkt zich niet door óntwikkeling (vereenvoudiging van wat ingewikkeld was), maar juist door ínwikkeling (het voortdurend complexer worden van wat relatief eenvoudig begonnen is). De natuur neigt ertoe gehelen te vormen die meer zijn dan de som van hun samenstellende delen. Anders...

Veel mensen hebben een intuïtieve afkeer van de gedachte dat het bestaan onderworpen zou zijn aan strikte causaliteit en/of finaliteit. Beide immers lijken als uiterste consequentie te hebben dat er geen plaats meer is voor een "vrije wil". Strikte causaliteit (elk verschijnsel wordt bepaald...

Aflevering 3 van dit essay eindigde met de veronderstelling (op grond van bepaalde waarnemingen) dat de evolutie gericht is op de vorming van steeds complexere gehelen die meer zijn dan de som van de delen. Met andere woorden: er zijn gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de ontwikkelingen van...

Het blijft een fascinerende vraag: zou het ontstaan van intelligent (zelfbewust) leven op aarde een unieke gebeurtenis zijn geweest of is het waarschijnlijk dat elders in het heelal vergelijkbare levensvormen zijn ontstaan? Twee argumenten die voor het laatste pleiten zijn: 1. Het verschil...

“Hoe ouder, hoe gekker”, wordt wel eens gezegd. Ik geef toe: voor sommige mensen gaat dat op. Niet voor iedereen. Er is ook nog een spreekwoord dat zegt: “het verstand komt met de jaren”. En daar zit ook wat in, al geldt het ook weer niet voor iedereen. Geldt het voor mijzelf? Ik put in elk...

Aan gelovigen van vele godsdiensten wordt een individueel, lichamelijk voortbestaan na de dood in het vooruitzicht gesteld. Wie "het beloofde land" (een betere wereld) verwacht, kan en hoeft (blijkbaar) geen genoegen te nemen met de gedachte dat dit doel bereikt en de belofte verkregen kan worden...

Artikel 10 van de Apostolische geloofsbelijdenis heeft betrekking op de "vergeving der zonden". Zondebesef en schuldgevoel plegen hand in hand te gaan. Maar wat houden die begrippen in? Zonde jegens wie? Schuld wegens wat? Wie vergeeft? Zonde is, zegt mijn woordenboek, iedere vrijwillige...

U zit op een avond thuis op uw comfortabele bank naar een tv-programma te kijken. Direct na afloop komt er reclame voor knabbelnootjes op het scherm. Ach ja, denkt u bij uzelf, een handje nootjes, dat is nou precies waar ik trek in heb. Maar ja, toen u vanmorgen voor de spiegel stond, had u zich...

In de voorafgaande delen van dit essay heb ik een poging gedaan aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen op de wereld causaal bepaald zijn, dat ze een richting hebben en dat er een stuwende kracht in die richting werkt. Volgens het werkschema dat ik mezelf in deel 1 oplegde, zou ik nu moeten...

De eerste opgave die we ons in de vorige inzending stelden, was aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen causaal bepaald zijn. Een tamelijk absurde opgave eigenlijk. Het gehele bouwwerk van wetenschap en technologie, al het menselijk denken en handelen is gefundeerd op de hechte samenhang van...

Als het, zoals sommigen menen, op grond van kansberekening niet uitgesloten is – misschien zelfs zeer aannemelijk – dat elders in het heelal intelligent leven bestaat, hoe groot is dan de kans dat wij daar ooit mee in contact zullen komen? Wij tasten al jaren met radiotelescopen het heelal af...

God wordt in de christelijke belijdenisgeschriften aangeduid als Vader, als Zoon en als Heilige Geest. Kunnen we ons bij de woorden "vader" en "zoon" wel iets voorstellen, bij het woord "geest" en al helemaal bij "heilige geest" wordt dat moeilijk, zo niet onmogelijk. Voor velen betekent...

Weinig mensen hebben er moeite mee, te aanvaarden dat alles wat in het verleden is gebeurd, oorzaken heeft gehad. Maar het verleden is, vóór het verleden werd, toekomst geweest, zoals ook dat wat nu nog toekomst is, straks verleden zal zijn. Ergo: ook gebeurtenissen in de toekomst zullen hun...

Even een kleine gedachte-exercitie. Stel: iemand zit dringend om geld verlegen. Op een nacht droomt hij heel levendig dat hij in de sigarenwinkel bij hem op de hoek een staatslot koopt en dat daarop een paar dagen later de hoofdprijs valt. Aangezien hij vaker voorspellende dromen heeft gehad en...

Er is iets merkwaardigs aan de hand met de manier waarop mensen doorgaans zichzelf beschouwen. Dat blijkt uit de manier waarop wij over onszelf plegen te denken en te spreken. Het zal u wel net zo gaan als mij: ik heb het dan bijvoorbeeld over “mijn ledematen, mijn organen, mijn lichaam, mijn...

Geloofsopvattingen komen voort uit het denken van mensen over hun oorsprong en bestemming en over de zin van hun bestaan. Achter de zintuiglijk waarneembare schepping werd een niet zintuiglijk waarneembare schepper geprojecteerd. Meningsverschillen ontstonden bij de invulling van het begrip...

"Mens, erger je niet!", zou een passend motto zijn voor een essay over strikte causaliteit, waarin de "vrije wil" wordt ontkent, aangezien ook hersenprocessen verlopen volgens de wetten van oorzaak en gevolg. Maar ook al is er geen speld tussen te krijgen, de theorie van het determinisme is en...

Als we ervan uitgaan dat alle ontwikkelingen op onze planeet zich in oorzakelijk verband voltrekken, dan dringt de voor de hand liggende vraag zich op, waarop die ontwikkelingen op den duur zullen uitlopen. Ik realiseer mij dat het een hachelijke en bijna per definitie speculatieve onderneming is...

De meest fundamentele kritiek op het determinisme (berustend op het causaliteitsbeginsel) komt van de zijde van de kwantumfysica. Die kritiek komt - kort gezegd - voort uit de waarneming dat de wetmatigheden in de macrofysica (de natuurkunde van voor het blote oog waarneembare verschijnselen) niet...

Er zijn twee dingen om je zorgen over te maken: ben je gezond of ben je ziek? Als je gezond bent, dan is er niets om je zorgen over te maken, maar als je ziek bent, dan zijn er twee dingen om je zorgen over te maken: zul je herstellen of ga je dood? Als je herstelt, dan is er niets om je...

Er gebeurt niets zonder oorzaak en er gebeurt niets zonder gevolg. Wie zou deze stelling willen en kunnen weerleggen? Maar als het dus waar is dat alles een oorzaak heeft, hebben we wel een probleem. Bij "alles" hoort ook de mens, horen ook wijzelf. Het zal ons immers niet moeilijk vallen, te...

Op zoek naar een antwoord op bovenstaande vraag hebben we in het openingsartikel vier subvragen gesteld. De eerste daarvan (zijn alle ontwikkelingen causaal bepaald?) kwam in het vorige artikel aan de orde. In deze derde inzending gaan we na (vraag b) of aannemelijk is te maken dat alle...

Er zijn van die mensen die altijd ontevreden zijn, zich altijd door het leven tekort gedaan voelen. Onzin, zeg ik altijd maar. Je krijgt wat je verdient. Als je maar eerlijk in het leven staat. Al is de leugen nog zo snel… enfin, de rest weet u. Ik zal er u een sterk staaltje van vertellen. Pas...

"Heeft bidden zin?" Het is vele jaren geleden, dat ik me dit begon af te vragen. Gebedsverhoring zou logischerwijze betekenen, dat daardoor iets zou veranderen in de natuurlijke gang van zaken. Immers, als datgene waarom gebeden werd, tóch gebeurd zou zijn, dan was het niet nodig geweest erom te...

Schopenhauer definieerde coïncidentie als "het gelijktijdig plaatsvinden van causaal niet met elkaar verbonden gebeurtenissen". Op die definitie valt m.i. wel iets af te dingen. Dat zou zélfs het geval zijn als de definitie gesproken had van niet réchtstreeks met elkaar verbonden...

"Holisme" is afgeleid van het Griekse woord "holos", dat "heel" betekent. Eén van de definities luidt: "holisme is een wetenschaps-theoretisch standpunt in de biologie, volgens hetwelk de delen moeten worden verklaard of begrepen uit het geheel." Een andere begripsomschrijving is:...

Uit wat bijbelauteurs in het Oude en Nieuwe Testament over God hebben gezegd, valt geen eenduidig godsbeeld af te leiden. Soms is er sprake van een menselijke gedaante, soms ook van een engel of van een stem of van een vuur of van nachtmerrieachtige droombeelden. Ook vinden we uiterst abstracte...