Over Etudes in muziek (2)
Al op achttienjarige leefijd werd Fréderic Chopin zich ervan bewust dat voor het ontwikkelen van een nieuwe pianostijl een nieuwe techniek nodig was, waarvoor de oude niet meer toereikend was.
Pianomuziek van Beethoven en vooral Carl Maria von Weber waren voor Chopin interessante voorbeelden.
Al tijdens het schrijven van eerdere composities begon Chopin vingeroefeningen te schrijven die het uitvoeren van zijn muziek zou vereenvoudigen. Deze vingeroefeningen waren niet alleen voor de componist bedoeld, maar zeker ook voor anderen. De nieuwe pianostijl kon slechts succesvol zijn als er een nieuw kader pianisten zou komen dat toegerust was met een nieuwe speeltechniek.
Zo ontstond de eerte band Etudes van Chopin opus 10. Een mijlpaal in de geschiedenis van het pianospel. Maar niet alleen het techniche aspekt in deze stukken staat op de voorgrond. Ook muzikaal inhoudelijk zijn zij van grote betekenis. Het is bijzonder opmerkelijk dat in dit werk van een achttienjarige geen spoor van aarzeling of onduidelijkheid is te bespeuren.
Op enkele uitzonderingen na houden de 12 Etudes opus 10 zich bezig met een enkel motief. Chopin geeft daarin blijk zowel het technische als het artistieke gegeven tot het laatste rendement te hanteren. Hij betoont zich in deze stukken een meester in het omgaan met het korte driedelige pianostuk, vooral wat betreft de poëtische inhoud ervan.
De Etudes opus 10 vormen een reeks die in toonsoorten aan elkaar verwant is. Dat verband is gelegen in de paralleltoonsoortverhouding: na elkaar majeur en mineur met hetzelfde aantal vaste voortekens.
Chopin heeft dat natuurlijk opzettelijk gedaan. Hij heeft begrepen dat elke toonsoort een eigen tessituur heeft, een wijze van "denken in" en "pakken van". Later herhaalt zich die toonsoortvolgorde in de Préludes op. 28.
De twaalf Etudes opus 25 schrijft Chopin na zijn aankomst in Parijs. De "Trois Nouvelles Etudes", die in de band zijn opgenomen, zijn bewerkingen van Etudes van Moscheles.
De twee banden Etudes van Chopin bevatten het volledige pianistische terrein dat Chopin later zou gaan exploreren. Voor elke pianistische moeilijkheid die in deze stukken voorkomt kan in een Etude een daartoe verstrekkende voorbereiding worden gevonden.
Vaak benut Chopin in zijn Etudes een idee uit de Etudes van Cramer en Czerny. Opvallend is dan hoe Chopin zo'n vingerwijzing herkent en er dan zowel in artistiek als in pianistisch opzicht een volkomen nieuwstuk van maakt. De welluidendheid en de algehele opmaak stijgt onmiddellijk en het is duidelijk een indicatie van Chopins speurzin tot het ontwikkelen van een nieuwe pianotechniek.
Tot slot van deze tweedelige bijdrage over de Etudes in de muziek, en in het bijzonder die van Chopin, wil ik nog wat schrijven over de befaamde Etudes van Leopold Godowski (1870-1938).
Hij herschreef alle Etudes van Chopin, diens opus 10 en 25, met de bedoeling allerhande pianistische aspekten - door Chopin herkend en opgeroepen in diens Etudes - nogmaals de revue te doen passeren om Chopins Etudes daarmee uit te breiden en volmaakter te maken.
Na de publikate van Godowski's Etudes "Naar Chopin", of zo men wel "Studies on Chopin's Etudes", ontstond er enige commotie in de pianistenwereld over het feit dat men het meer en minder onoorbaar vond om Chopins Etudes als basis voor nieuwe Etudes te gebruiken om daarmee aan te geven dat Chopins Etudes lang niet zo uniek en universeel waren als waar ze voor gehouden werden. Het feit dat Chopin zelf zich ook aan die "revisie"praktijk heeft overgegeven blijkt uit zijn bewerkingen van Etudes van Cramer, Czerny en vooral Moscheles, de laatste drie Etudes uit opus 25 van Chopin.
Zoals uit de muiekgeschiedenis steeds weer blijkt hebben componisten graag werk van voorgangers hergebruikt. Met een lelijk woord heet dat plagiaat, maar zo is het nooit door de hergebruiker bedoeld. Veel meer om zich tot nieuwe creaties te laten leiden, en bijna altijd zijn deze daar uit geboren! Daarom zijn de Chopin Etudes van Godowski voor mij prachtige voorbeelden van Chopins uniciteit en volstrekte genialiteit, en van Godowki voor diens fantasie, pianistische kwaliteit en liefdevolle omgang met Chopins muziek.
planet.nlGeplaatst in de categorie: muziek
Chopin
364
Geef je reactie op deze inzending: