Schizofreen en de Finse schrijver des vaderlands

(voor Aleksis Kivi (1834 - 1872))

Je bent geboren als Alexis Stenvall op 10 oktober 1834 in het dorp Palojoki, in de provincie Uusimaa. Jouw geboortehuis Stenvallsgarden is nu een museum. Jouw vader bouwde de boerderij in 1824. Er was een heuvel in de buurt, die jij de Taborberget noemde. Daar speelde jij met de andere dorpskinderen en het diende als skipiste voor de jeugd. In jouw geboortehuis is een grote open haard met een gietijzeren kookketel.

Jouw vader was de kleermaker Erik Johan Stenvall en jouw moeder was Anna-Kristiina Hamberg. Jij was hun vierde zoon. Jouw zus Agnes overleed op haar dertiende jaar. Toen jij elf jaar was, verhuisde jij naar Helsinki om naar school te gaan. Jij ging naar de Högre elementarläroverket. De rector van deze grammaticaschool was de dichter/kunstcriticus/geschiedenisleraar Fredrik Cygnaeus, de zoon van een bisschop. Jij was bevriend met hem en met Elias Lönnrot en de filosoof/staatsman Johann Vilhelm Snellman. Jij leerde Zweeds, omdat dat nodig was om verder te kunnen studeren en om eventueel priester te kunnen worden. In 1852 moest jij de studie staken, omdat er geen geld meer voor was. In 1857 kreeg jij financiële steun van een vriend en heb je jouw opleiding toch nog voltooid.

In 1859 begon jij aan de Universiteit van Helsinki literatuur te studeren. Het hoofdgebouw ligt aan het Senaatsplein en is door de Pruisische architect Carl Ludvig Engel gebouwd. Carl bouwde ook de Nationale Bibliotheek van Finland, wat ook aan het Senaatsplein staat. Vanaf 1818 tot zijn sterfdag 4 mei 1840 werkte Carl aan de Domkerk van Helsinki en inderdaad, tevens aan het Senaatsplein. Tijdens jouw universitaire studie kreeg je steeds meer interesse in het theater. In 1860 won je een prijs van de Finse Literaire Society voor een toneelstuk. Jouw eerste toneelstuk 'Kullervo' uit 1864 is gebaseerd op een tragisch verhaal uit het Finse, nationale epos 'Kalevala', samengesteld door de arts/folklorist Elias Lönnrot. De Kalevala was een belangrijke inspiratiebron voor 'In de Ban van de Ring' van John Ronald Reuel Tolkien.

Van 1864 tot 1871 woonde jij bij de wolvenjaagster Charlotta Maria Lönnqvist (1815 - 1891) in huis. Zij was jouw mecenas. Charlotta is haar hele leven vrijgezellin gebleven. Sommige mensen dachten dat jullie geliefden van elkaar waren.

In 1866 verschenen jouw romantische dichtbundel 'Kanervala' en jouw toneelstuk 'Kihlaus'. In 1870 verscheen jouw belangrijkste roman 'Zeven broers' (Seitsemän veljestä), in het Fins geschreven. Je had tien jaar aan het boek gewerkt en het kreeg een keiharde kritiek. Het gaat over de overgang van Finnen van jagers/vissers naar ingezeten, sociaal aangepaste boeren/burgers. Je kreeg vooral veel kritiek van de hoogleraar/literair criticus Karl August Ahlqvist, de onwettige zoon van Baron Johan Nordenstam en zijn dienares Maria Ahlqvist. Hij vond jouw boek grof en belachelijk, een schandvlek op de naam van de Finse literatuur. De Finse, nationalistische boeren waren tegen jouw visie van een plattelandsleven zonder deugden, want dat stond haaks op hun idealistische droombeeld. En voor sommigen was jouw zware alcoholisme al reden genoeg om jouw werk af te wijzen.

De slechte ontvangst van 'Zeven broers' leidde tot een versnelling van jouw verval. Je streed jouw hele leven tegen jouw nood en alcoholisme. In de herfst van 1870 kreeg je last van een psychiatrische stoornis en werd je in het psychiatrisch ziekenhuis van Lappviken opgenomen, gebouwd in 1840 als eerste psychiatrische ziekenhuis in Finland. Het is ontworpen door, jazeker, daar is hij weer, Carl Ludvig Engel. Het ligt bewust in een pittoreske, groene en rustige omgeving. Charlotta Maria Lönnqvist kon jou niet van de drank af helpen. Jij kreeg de tyfus en deliriums. Jouw psychiater A.T. Saelan dacht dat jij aan melancholie leed, omdat jij als schrijver in jouw eer was verwond en miskend.

De psychiater/psycho-analyticus/hoogleraar psychiatrie aan de Universiteit van Helsinki Kalle Achté (1928 - 2019) ontdekte, dat jij aan schizofrenie leed, wat verergerd werd door pijnlijke angstaanvallen en een chronisch alcoholisme, ook om de geestespijn te dempen. In maart 1872 ging jij totaal verarmd vanuit de inrichting naar het huis (de blokhut) van jouw broer Albert in Syvälahti. De kleermaker Albert was getrouwd met Karoliina en ze hadden vier kinderen. Jij overleed op 31 december 1872 in Albert's huis. Jouw laatste woorden waren: 'Minä elän!' (Ik leef!). Je werd 38 jaar. Jouw studentenbaret en jouw wandelstok zijn nog steeds in jouw sterfhuis. Jij bent de Finse schrijver des vaderlands en in Finland wordt elk jaar op 10 oktober de Aleksis Kivi-geboortedag gevierd en steekt men de vlag uit.

Jouw broer Albert en zijn tweede vrouw Vilhelmiina werden op 2 december 1913 in hun huis vermoord.