Is er nog toekomst voor de religies?
De simplistische manier waarop veel journalisten tegenwoordig denken en spreken over religie is echt tenenkrullend. Zonder het openlijk te zeggen wordt maar al te vaak verondersteld dat gelovigen vertegenwoordigers zijn van een soort achtergebleven levensgolf, naïevelingen die kruisjes slaan als hun iets ergs overkomt, domkoppen die vast blijven houden aan goden die slechts de producten zijn van hun retrograde fantasiewereld. Een markant voorbeeld van dat type godsdiensthaters is Jeroen Pauw. Kluun schreef in zijn in 2010 verschenen boekje "God is gek – de dictatuur van het atheïsme" ook al over de stupide manier waarop deze man tegen gelovigen aankijkt. Dat geldt ook voor veel van zijn collega’s. Hun hooghartige, zelfgenoegzame ontkenning van het bestaan van een geestelijke werkelijkheid staat in schril contrast met hun gebrekkige kennis van religies en buitenzintuiglijke verschijnselen.
Toch is nog steeds het grootste deel van de Nederlanders gelovig. Ongeveer veertig procent is lid van een kerk, bijna een kwart wordt gerekend tot de 'niet-kerkelijke spirituelen'. Een wat kleiner gedeelte is agnost. Echte atheïsten zijn maar een kleine minderheid, namelijk 14%. De onderzoeken, die de afgelopen jaren zijn verricht naar de religiositeit van de Nederlandse bevolking, geven allemaal datzelfde beeld te zien. Daarom vraag ik me af hoe het komt dat veel opinieleiders zo'n uitgesproken atheïstisch standpunt innemen. Ze vertegenwoordigen immers niet de overgrote meerderheid, die wel degelijk in een andere, geestelijke werkelijkheid gelooft – in welke vorm dan ook. Ik denk dat het komt doordat het onder linkse intelligentsia trendy is om zich uit alle macht af te zetten tegen alles wat naar autoriteit en verzuiling riekt – en de kerken worden bij uitstek als bolwerken van autoritarisme, dogmatisme en onderdrukking gezien.
Niettemin is het de vraag of religiositeit en kerkelijkheid zonder meer op één lijn mogen worden gesteld. De onderzoeken, die de afgelopen jaren hiernaar zijn verricht, geven duidelijk aan dat veel mensen zich van de kerk hebben afgekeerd, maar niet van spiritualiteit. New Age – een amalgaam van allerhande groepen en groepjes – is zo langzamerhand getalsmatig even groot geworden als de traditionele kerkgenootschappen, zo niet groter. Toch staat deze stroming niet sterk in zijn schoenen: het is een reus op lemen voeten. New Age kenmerkt zich vooral door het vrijblijvende karakter ervan en door ‘reli-shopping’ – het bij elkaar scharrelen van ingrediënten uit allerhande, vaak met elkaar strijdige tradities. Het lijkt dan ook vooral een modeverschijnsel. De opkomst van het Nieuwe Tijdsdenken kan niet verhullen dat de ervaring van een andere, niet-ruimtelijke en niet-tijdelijke werkelijkheid langzaam aan het verdwijnen is. De spiegeltjes en kralen van New Age zijn een voorbijgaand en ook erg commercieel verschijnsel. Denk maar eens aan de vele parabeurzen, waar helderziende standwerkers, zolderkamerastrologen en Klazien-uit-Zalk-achtige types op een achternamiddag hun koopwaar aanbieden.
Betekent dat nu dat de toekomst voor de wereldgodsdiensten er somber uitziet? Gaan zij op den duur helemaal verdwijnen? Ik denk het niet. Als je kijkt naar de geschiedenis van de mensheid – vooral naar de grote lijnen ervan – lijkt het er meer op dat het atheïsme zijn beste tijd heeft gehad, vooral na de val van de Muur en het communisme, de meest atheïstische ideologie die de mensheid ooit heeft gekend. Wie die grote lijnen in het oog houdt, ziet ook nog iets anders.
Net als de laatste episoden van het Romeinse Rijk wordt ook onze tijd gekarakteriseerd door megalomane bouwwerken, sociale onrust, angst voor vreemdelingen en voortwoekerend ongeloof. Ik geloof dan ook dat onze beschaving- of wat daarvoor doorgaat - het niet erg lang meer uit zal houden, in elk geval niet in de huidige vorm. Dat ook de religie zich zal vernieuwen, staat vast. Perioden van ongeloof hebben nooit zo heel erg lang geduurd. En mensen die het bestaan van een andere, geestelijke wereld hebben ontkend en er de spot mee dreven, waren er ook altijd al. Maar hun meningen waren nooit meer dan onbeduidend gekrabbel in de marge van de geschiedenis. Daar verandert geen breinbaas als Dick Swaab iets aan, noch een atheïstische curiekardinaal als Richard Dawkins.
De diepe, voortgaande impuls van de menselijke geschiedenis is spiritueel van karakter, omdat de mens een spiritueel wezen is. Religies zijn ontstaan doordat de mens een andere werkelijkheid ervoer en daar door rituelen en tradities vorm aan gaf. Die tradities raakten steeds meer versteend en verstard. Dat neemt niet weg dat religieuze ervaringen van alle tijden zijn. Altijd en overal hebben mensen dat andere bestaansniveau ervaren en er uitdrukking aan gegeven. Daarom zullen religies zich hooguit vernieuwen en van vorm veranderen als ze zich van hun verstarde rituelen en machtsstructuren hebben bevrijd. De geestelijke wereld, die aan de basis van de menselijke ervaring ligt, verandert zelf niet. Daarom geloof ik niet dat er ooit een eind komt aan de dominante kracht van religies – hoe men daar verder ook over mag denken.
zonnet.nlGeplaatst in de categorie: religie
atheïsme
565
Geef je reactie op deze inzending:
In dit artikel plaats ik dat gegeven in de context van de op- en neergaande beweging in de religiositeit. Zoals je terecht opmerkt is die golfbeweging iets van alle tijden.
Aangenaam verrast ben ik door jouw opmerking dat ook volgens jou de mens een spiritueel wezen is. Daar lijkt me ook moeilijk aan te ontkomen omdat tegenwoordig nog ruim 80% van de wereldbevolking religieus is.
Een einde aan de beschaving voorspel ik niet, maar wel radicale veranderingen in de komende decennia. Ik geloof in een wisselwerking tussen de kosmische orde en de morele wereldorde; als de liefdeloosheid en het geloof op aarde afnemen, wordt de mensheid vatbaarder voor allerlei rampen. Ik denk dat ons nog wel het een en ander te wachten staat.
Andere alinea's lijken, jammer genoeg, voor mij beetje opgewarmde prakjes van eerder door jou geplaatste bezwaren. Ook hier weer de introductie, dat godsdiensthaters in media alle ruimte krijgen. En dat de journalistiek daar braaf aan mee doet. En zelfs voorspel je enigszins een einde aan deze beschaving, tenzij ik mij vergis.
Hoewel niet deskundig, vermoed ik dat opkomst en verval van religies van alle tijden is. Dus ook de zorgen over toenemende afkalving. Ten slotte denk ook ik, dat de mens een spiritueel (en sociaal) wezen is. Verder lijkt het mij correct, dat je scherp onderscheid maakt in kerkelijke structuren en individueel geloofsleven.
Omdat materie zichzelf niet kan scheppen (dat is ook nog nooit waargenomen), moet de oorzaak van het ontstaan van het materiële heelal buiten de materie zelf gelegen zijn. Dat betekent concreet dat die oorzaak gelegen is buiten het ruimte-tijd continuüm van het fysieke heelal. Daarom ben ik er vast van overtuigd dat God het fysieke heelal geschapen heeft vanuit de geestelijke wereld, die eeuwig en oneindig is en niet onderhevig aan de wetten van de fysieke wereld. In die zin beschouw ik materie als verdichte geest.
"En hoe kan dat beter worden verklaard dan door aan te nemen dat het is geschapen?"
Door wie geschapen, Hendrik?
En door wie is die wie geschapen?
#verpleegster-droste-effect
In de bijbel staat veel waarheid, net als in veel andere heilige boeken. Het probleem is alleen dat er veel in is geknoeid en de orthodoxie veel dingen eigenmachtig heeft uitgelegd.
Dat de wereld zoals wij die nu kennen op zijn laatste benen loopt, is ook te zien aan de ecologische rampen die zich nu al voltrekken. Onze materialistische ADHD-cultuur komt over een tijdje dreunend tot stilstand. Ik denk dat die tijd niet ver meer is.
Volgens mij had er hier op aarde geen leven kunnen ontstaan zonder ingrijpen van een hogere macht.
Om ergens iets te laten ontpoppen moeten er van de miljarden mogelijke plekken weer miljarden gebeurtenissen plaatsvinden op diezelfde plek daar is nog veel minder kans op dan op de jackpot in de Staatsloterij.
In acht nemend dat de bijbelboeken door keizer Constantijn uitgekozen en gemanipuleerd zijn, hoef je niet alles te verwerpen.
Er staat ook veel wijsheid in. Als iedereen zich hield aan de Tien Geboden was de aarde een paradijs.
Dat een man als Witteman, die arrogante kwal van een Pauw naast zich duldt blijft voor mij een raadsel.
Overigens: van het Boek Openbaringen zie ik al tekenen, dat het echt gaat gebeuren.