Chimpansees zijn neoliberalen
Chimpansees lijken sterk op mensen en daarom is het niet vreemd dat chimpansees zich soms als mensen gedragen. En omgekeerd.
Zo is er de onzichtbare hand, bedacht door Adam Smith, die stelt dat elk bedrijf zijn niche in de markt zoekt en daardoor het meest efficiënt is. Als een bedrijf schoenen maakt, en een ander bedrijf gaat ze goedkoper maken, reageert het eerste bedrijf door betere kwaliteit te bieden of schoenen voor speciale gelegenheden te maken. Daardoor blijft er voor beide bedrijven markt. Als het echter niet lukt, verliest het eerste bedrijf marktaandeel tot het moment dat het failliet gaat. In elk geval is de consument beter af en dus de samenleving als geheel.
Neoliberalen likken hun vingers af bij deze gedachte. Het recht van de sterkste, de slimste, de beste. Als iedereen aan zijn eigen belang denkt, wordt iedereen rijker! Dat komt omdat een soort onzichtbare hand ons dwingt ons zo te gedragen, dat het goed is voor iedereen. Weg met de overheid, concluderen de neoliberalen. Weg met controle. De onzichtbare hand controleert efficiënter, goedkoper en ook nog beter!
Nu over onze neef. Er zijn twee theorieën over chimpansees die op jacht naar een kleine apensoort gaan.
De ene is dat ze een taakverdeling hebben: een opjager die de prooi een richting op stuurt, zijlijners die voorkomen dat de prooi van de lijn afwijkt en een vanger die aan het eind van de lijn staat en de prooi moet vangen.
De andere theorie is die van de Amerikaan Tomasello die in Duitsland werkt en stelt dat de chimpansees helemaal niet samenwerken, maar elk voor zich een plek zoeken om vandaan te jagen. De eerste begint te jagen. Een tweede kijkt waar de ontsnappingsroutes zijn en zoekt de plek waar hij optimale kans heeft de prooi te vangen. De derde doet hetzelfde en positioneert zich dus ten opzichte van zijn voorgangers. En zo worden de chimpansees, elk gedreven door eigen hebberigheid, door een onzichtbare hand naar de optimale posities gestuurd en vangt uiteindelijk één van hen de prooi.
De theorie van Tomasello is overtuigender en dat kun je zien bij de verdeling van de prooi. Als mensen, na een succesvolle gemeenschappelijke jacht, de prooi vangen, wordt hij verdeeld. Er wordt niet gevochten, gebedeld of lastig gevallen, maar gedeeld. Mensen gaan bij elkaar zitten om te eten.
Bij chimpansees gaat dat volstrekt anders. Daar probeert degene die de prooi gevangen heeft, alles voor zichzelf te houden. De rest probeert via bedelen, lastig vallen of stelen een stuk te krijgen, liefst alles. Chimpansees gaan apart zitten om te eten.
Dit laat zien dat chimpansees echte neoliberalen zijn. Ze opereren allemaal uit puur eigenbelang en daardoor is er succes en een bepaalde verdeling. Alle jager-verzamelaarvolken doen het anders. Ze gedragen zich zoals mensen in een bedrijf: ze verdelen de winst volgens gezamenlijk geaccepteerde normen. Dat blijkt uiteindelijk efficiënter. Door de afdracht aan de thuisblijvers weten de jagers dat de voedselvoorraden bewaakt zijn, dat de kinderen veilig zijn en dat, bij wijze van spreken, de soep klaar is bij thuiskomst.
Ook kunnen mensen taken tijdens de jacht verdelen. Er is geen extra beloning om de prooi te vangen, anders dan de eer. Op die manier kunnen hinderlagen bedacht worden, jachtwapens ruim van te voren gemaakt worden en kan iedereen gaan doen waar iedereen relatief het meest handig in is.
En sterker: we kunnen kinderen de tijd gunnen om te leren met de nieuwste gereedschappen om te gaan, omdat ze niet echt nodig zijn voor de jacht of het verzamelen van eten. We kunnen grote MBO-scholen bouwen en universiteiten bouwen en mensen aanstellen die niets anders doen dan kinderen leren te overleven in de samenleving die wij voor ze hebben gemaakt.
Bij chimpansees kan dat niet, want wie niet achter zijn eigen eten aangaat, krijgt niets.
Het neoliberalisme is dus ouderwets. Een terugval naar miljoenen jaren terug, een terugval, lees het boek van Tomasello ‘Why we cooperate’ maar, naar een tijd waarin het ieder voor zich was. Een tijd, dat we nog mensapen waren.
Overigens wil ik de neoliberalen nog wel complimenteren. Ze zijn wel slimmer dan miereneters die door het oerwoud sukkelen.
home.nlGeplaatst in de categorie: maatschappij
neoliberalen
196
Geef je reactie op deze inzending: