Houdt den dief!
Het leuke is dat als je echt iets van jezelf hebt ze er ook als je oplet met je naam vandoor gaan. Althans, dat overkwam de familie Spijker. Jan Spijker introduceerde omstreeks 1750 een terpentijnzalf in Nederland. 'Unguentum Terebinthinaceum', mengsel van gele was, sesamolie, rood sandelhout en Venetiaanse terpentijn. Uitgevonden door medicus Lodovico Locatelli (1600–1657).
Aanspreker (doodbidder) van beroep (hoek Keizersgracht-Vijzelstraat) had Jan lucht gekregen van dit middel. Dat velen verlichtte bij kneuzingen, winterhanden en tintelende voeten. Dus doorgaans niet direct in geval van sterfgevaar. Hij bracht zijn beroep niet in diskrediet.
De balsem kwam onder eigen naam als Spijkerbalsem op de markt. Uiteraard. De heer Spijker was echter nog niet dood in 1789 of het gedonder begon. Hij werd door anderen gebruikt als soortnaam. Misschien had hij er Jan voor moeten zetten. Maar achteraf kijk je de koe in de kont. Na-apers bezoedelden Spijkers goede naam met eigen product. Hoe kon de familie ooit vaststellen of het wel echte Spijkerzalf was? En dan nog…
Zijn wakkere dochter Alida Jacoba, enig kind, zag de bui meteen hangen. Ze waarschuwde in de Oprechte Nationaale Courant dat 'de alombekende en onvervalschte spykerbalsem' alleen bij haar thuis, ‘dat wil zeggen, op de Nieuwe Zijds Achterburgwal, bij de Stilsteeg, op de hoek van het Keizerrijk te verkrijgen was’. Andere spijkerbalsem 'zo binnen als buiten de Stad, is valsch en ondeugend om het geëerde publiek daar mede te bedriegen of te misleiden'. Op 8/8/1800 kwam ze ze nog ’n keer voor haar recht op in de Constitutioneele oprechte Vrijdagsche Bataafsche Courant.
In de advertentie in 1820 lijkt de familie betrekkelijk uitgeput:
‘ZALFBEREIDERIJ.
Berigt. De alom bekende, opregte en onvervalschte spijkerbalsem van wijlen
Alida Jacoba Spijker, weduwe J.C. Stuntz, is van den Nieuwezijds Achterburgwal verplaatst in de Huidestraat No. 31 en wordt aldaar gecontinueerd,gemaakt en verkocht door de oudste dochter Hendrica Johanna Stuntz, huisvrouw van J.P. Wijsmuller, boekverkooper alhier.
Amst. Crt., den 28sten Februarij 1820.’
Het was vechten tegen de bierkaai. In 1840 associeerden nog maar enkele hopeloos bejaarden spijkerzalf met Spijker zelf.
Veel later kwam pas rehabilitatie. Dat begon met Lucebert's gedicht 'ontaarde prins' waaruit ik de beginregels citeer:
'te dien dage verliet hij de klasse van discipline
trad hij toe tot de orde der muschachtigen
niet weer liet hij zich aansteken door spijkerbalsem
ent snarenspeeItuig van de varkenskers
weerhield hem van de ijdele stedendwingerij
savonds in zijn roosgewijze gondel...'
Cornets de Groot constateerde 1965 dat bij Lucebert het woord een lege vorm is, ‘die pas door het denken, het beleven van de dichter gevuld wordt en zonder die inhoud bleef het woord leeg.’
De lezer moet dus zelf achterhalen hoe de dichter dacht. Om experimentele poëzie te waarderen. In wetenschap encyclopedieën woordenboeken etc.
Zo kwam Luceberts ontaarde prins toch nog goed terecht!
Bij het spijkerschrift ligt het moeilijker. Mesopotamië waar een mevrouw het uitvond was toen echt geen zooitje. Ze vergat gewoon haar voornaam erbij te schrijven.
planet.nlGeplaatst in de categorie: ziekte
Spijker
8.122
Geef je reactie op deze inzending:
(met het hele internetgebeuren nu is er dus niets nieuws onder de zon)
Graag gelezen.