Inloggen
voeg je verhaal toe

Verhalen

Een persoonlijke God?

God wordt in de christelijke belijdenisgeschriften aangeduid als Vader, als Zoon en als Heilige Geest. Kunnen we ons bij de woorden "vader" en "zoon" wel iets voorstellen, bij het woord "geest" en al helemaal bij "heilige geest" wordt dat moeilijk, zo niet onmogelijk. Voor velen betekent "heilig" zoiets als zondeloos, afgezonderd, boven het gewone mensdom verheven. Misschien heeft heiligheid daar ook wel aspecten van, maar de kernbetekenis, zowel etymologisch als inhoudelijk, is toch simpelweg: heelheid. Met het woord Heiland wordt Jezus aangeduid als heelmaker, heelmeester, Hij die het gebroken bestaan weer wil helen.
Als we zeggen dat God heilig is, drukken we uit, dat "de diepste grond van ons bestaan" tevens de opperste en hoogste som der delen vormt en dat dit Geheel hoog uitrijst bóven die som en dus nog veel hoger boven de delen waaruit die som is samengesteld. Het is God, door de evangelist Johannes ook aangeduid als "het Woord", die/dat de chaos tot de orde, de verdeeldheid tot eenheid roept.
De Heilige Geest is te beschouwen als de aantrekkingskracht (met Liefde als de meest gesublimeerde vorm daarvan) die de wereld en in die wereld het leven opstuwt naar steeds complexere en daardoor steeds hogere zijnsvormen. Dat betekent dat de entropie (neiging tot terugval in wanorde) het uiteindelijk zal moeten afleggen tegen de syntropie (neiging tot toenemende ordening). Zoals het licht staat tegenover de duisternis, het heilige (helende) tegenover het duivelse (verwoestende), de liefde tegenover de haat, zo staat het leven tegenover de ontbinding.

De Heilige Geest is volgens de belijdenisgeschriften van de meeste christelijke kerken de derde persoon van de heilige drie-eenheid. Maar in het aloude Apostolicum komt het woord "drie-eenheid" helemaal niet voor. Tussen de Vader, de Zoon en de Heilige Geest staan geen isgelijktekens.
De aanduidingen Vader en Zoon zullen wellicht zijn voortgekomen uit de behoefte van mensen om zich bij een transcendente, dus bovenpersoonlijke "God" toch nog iets te kunnen voorstellen. Daar is, denk ik, niets op tegen, zolang we ons er maar van bewust blijven dat het voorstellingen zijn die aan de menselijke verbeelding zijn ontsproten. Maar dat blijkt helaas in de praktijk meestal niet zo te gaan. De beelden die moesten dienen als een substituut voor een ondoorgrondelijke werkelijkheid, worden gaandeweg beschouwd als realiteit.

De evangelist Johannes laat Jezus zeggen: God is een Geest en die Hem aanbidden, moeten aanbidden in geest en waarheid. Wie mediteert over de onvoorstelbare dimensies van ruimte en tijd, raakt diep onder de indruk van de nietigheid van de mens ten opzichte van de Geest die oorsprong en bestemming is van al het bestaande. Laten we eens proberen wat meer reliëf te geven aan de hierboven gebruikte term “bovenpersoonlijk” door de begrippen tijd en ruimte wat te relativeren.

Volgens astronomen bestaat het ons bekende heelal zo'n 18 miljard, dus achttienduizend miljoen jaar. Om meer vat op te krijgen op zo’n onvoorstelbaar tijdsbestek, zetten we die periode uit op een schaal van één jaar. Als het nu middernacht is op 31 december, dan is het heelal dus (op de voorgestelde tijdschaal) precies één jaar eerder ontstaan en wel op 1 januari om nul uur nul. Elke seconde van dit denkbeeldige jaar vertegenwoordigt nu 570 echte jaren. Op deze tijdschaal zijn de eerste levensvormen op aarde nog maar twee maanden geleden ontstaan, namelijk eind oktober. En wanneer verschenen de eerste mensachtige wezens? Die kwamen pas een half uur geleden op het toneel, namelijk vandaag , 31 december, om half twaalf. De christelijke jaartelling begon ruim drie-en-een-halve seconde geleden. Wie vandaag zijn tachtigste verjaardag viert, werd niet veel meer dan één-tiende seconde geleden geboren.

En wat de ruimte betreft: onlangs hebben astronomen het tot nu toe verste melkwegstelsel waargenomen. Het bevindt zich op een afstand van zo’n 13 miljard lichtjaren. Dat is niet naast de deur. Stel voor dat we van hieruit een lichtsignaal (met een snelheid van 300.000 km per seconde) naar dat stelsel sturen en dat het daar onmiddellijk wordt beantwoord met een tegensignaal. Dan duurt het toch altijd nog 26 miljard jaar voor we die reactie ontvangen. Daar is dus wel even geduld voor nodig.

Nu nog even van het onvoorstelbaar grote naar het onvoorstelbaar kleine: naar een van de biljoenen waterstofatomen in ons eigen lichaam. Zo'n atoom bestaat uit niet meer dan een kern met een op grote afstand daaromheen cirkelend elektron. Op grote afstand? Nou ja, verhoudingsgewijs dan. Om dat beter te kunnen zien, moeten we het geheel wat vergroten. We maken de kern zo groot als een voetbal en leggen die op het topje van een kerktoren. De baan die het elektron doorloopt heeft dan een straal van zo’n kilometer of tien. Relatief gezien een hele afstand, maar het gaat wel snel. Eén omwenteling van het elektron om de kern duurt het één-miljoenste gedeelte van één-duizend-miljoenste seconde.

Meer dan tienduizendmiljoen jaar aan de ene kant, minder dan één tienduizendmiljoenste seconde aan de andere kant. Een mens leeft op de breuklijn van de tijd: tussen een onvoorstelbaar korte en een even onvoorstelbaar lange tijd, tussen atoom en melkwegstelsel, tussen een verleden waarvan we ons geen begin en een toekomst waarvan we ons geen einde kunnen voorstellen. Vandaar dat ik er moeite mee heb mij bij het woord “God” iets persoonlijks voor te stellen. "Persoonlijk" wordt bijna onvermijdelijk geassocieerd met "menselijk". Een persoonlijke God is een God met menselijke eigenschappen en dus ook met menselijke beperkingen in ruimte en tijd. Hoe zou zo'n godsbeeld zich kunnen verdragen met de macro- en microkosmische dimensies waarvan hierboven sprake was. Voor mijn gevoel past daarbij alleen de notie "Heilige Geest", de alles omvattende goddelijke Geest uit Wie, door Wie en tot Wie alle dingen zijn, in Wie wij leven, ons bewegen en zijn.

Schrijver: N. Wamelink, 9 juli 2005


Geplaatst in de categorie: religie

3.0 met 11 stemmen 822



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)