Alle inzendingen van H.P. Winkelman

In een vorig artikel werd holisme omschreven als "neiging in de natuur tot vorming van gehelen die meer zijn dan de som van hun delen". Hoe manifesteert deze "neiging" zich in organismen? Om de samenwerking tussen de delen (de holons) een synergisch (d.w.z. elkaar versterkend) effect te geven,...

Zoals velen van mijn generatie, ben ik grootgebracht met de leer van een lijfelijke “wederopstanding”, die zou plaatsvinden bij Christus’ wederkomst “om te oordelen de levenden en de doden”, een eindafrekening die óf eeuwige zaligheid inhield óf het tegendeel daarvan. Hoe komt het, dat...

Vraag: Ik ben nog niet zo lang geleden getrouwd. Mijn man vertelde me dat hij dol is op balkebrij, maar ik weet niet hoe ik die moet maken. Kunt u mij een goed recept geven? En kunt u me misschien ook vertellen wat de herkomst is van de naam van dit gerecht. Ik vind het zo'n eigenaardig...

Hallo Mien, ben je daar? O, je bent in de keuken bezig, zie ik. Ja, je vraagt je natuurlijk af waarom ik zo vroeg al thuis kom. Nee, ik ben niet ziek geworden. Ik zal het je vertellen. Je zult je oren niet geloven. Hoe bestaat het? In wat voor maatschappij leven we tegenwoordig? Kom ik...

Aflevering 4 van deze artikelreeks eindigde met de constatering dat de evolutie een duidelijke richting heeft en wel in die zin dat ze gericht is op de vorming van steeds complexere gehelen die meer zijn dan de som van de delen. De volgende vraag luidt: als dat zo is, zit daar dan een stuwende of...

Godsbeelden in de bijbel zijn vaak uiterst abstract, in de zin van onpersoonlijk: het Woord, het Licht, de Liefde, de Weg, de Waarheid, het Leven, de Alfa en Omega enz. Daarnaast roept met name het Nieuwe Testament ook een beeld op van God als Vader, in het bijzonder van "de" Zoon, Jezus, maar...

Wat is een geloofsartikel? “Zo noem ik een flesje homeopathische korreltjes D3,” zei ooit in mijn ouderlijk huis de huisarts, toen hij mijn moeder betrapte op het bezit van zo’n flesje. Mijn moeder was een gelovige vrouw, ook wat homeopathie betreft. “De dokter maakt er een grapje...

Reïncarnatie, de persoonlijke terugkeer van een overledene door hergeboorte, is dat denkbaar? In de beschouwing “Over reïncarnatie” in deze reeks, heb ik daar de nodige vraagtekens bij geplaatst. Maar, zal menigeen gedacht hebben, hoe verklaar je dan rapportages over "herinneringen aan een...

Onlangs bladerde ik weer eens in een boekje dat al in 1957 verscheen en dat ik ook al vanaf dat jaar in huis heb. Het werd geschreven door dr. D. Burger en de titel luidt: “Bolland en Platland – een roman van gekromde ruimte en uitdijend heelal”. Het is geïnspireerd op een nog veel ouder...

Iemands persoonlijkheid is de resultante van nature (genetische structuur) en nurture (de omgevingsfactoren) en is als zodanig bepalend voor diens denken en handelen. Dat betekent niet dat een mens willoos is. Het betekent wel dat de wil niet “vrij” is. Hersenprocessen en de daaruit...

In de vorige aflevering van dit artikelreeksje was sprake van de ononderbroken samenhang waarin het aardse leven zich uitstrekt in ruimte en tijd. Daar valt nog iets meer over te zeggen. Het leven wordt wel vergeleken met een boom: de wortels, de stam, de takken, de twijgen, de bladeren, de...

Een transcendent, collectief bewustzijn van de mensheid, is dat niet een al te stoutmoedige veronderstelling? Daarmee eindigde de vorige bijdrage. Een terechte vraag, want wat we om ons heen zien gebeuren, stemt niet altijd tot vreugde en optimistische verwachtingen. Desalniettemin zijn er...

“Er is een ijdel ding dat op aarde geschiedt: er zijn rechtvaardigen die het gaat naar de verdienste der goddelozen en er zijn goddelozen die het gaat naar de verdienste der rechtvaardigen.” Uit bovenstaand citaat (uit het oud-testamentische boek Prediker) blijkt wel dat het bepaald niet...

De eerste taak die we onszelf in het voorgaande artikel oplegden, was aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen causaal bepaald zijn. Een tamelijk absurde opgave eigenlijk. Het gehele bouwwerk van wetenschap en technologie, al het menselijk denken en handelen is gefundeerd op de hechte samenhang...

Zeg Mien, slaap je al? . . . Mien . . . O, ik dacht dat je al sliep. Nee, er is niks aan de hand. Maar ik kan niet in slaap komen. Ik lig almaar te denken. Dat heb ik wel eens vaker als ik niet slaap. Weet je, nou beginnen ze op de zaak weer te emmeren over studeren. Ze vinden dat je moet...

Mien, weet jij wat communicatie is? Nee, com-mu-ni-ca-tie, weet je wel, van com-mu-ni-ce-ren. Nee Mien, dat heeft niks met de kerk te maken, dat heeft iets met de zaak te maken. Wij communiceren met elkaar. Ja, wij, op de zaak. Dat wil zeggen dat we elkaar wederzijds dingen meedelen. Snap...

Schopenhauer definieerde coïncidentie als "het gelijktijdig plaatsvinden van causaal niet met elkaar verbonden gebeurtenissen". In de letterlijke betekenis van het woord (samenvallen) klopt dat natuurlijk wel. Maar doorgaans spreken we pas van coïncidentie en vaker nog van toeval als we...

Religies beroepen zich voor het geloof in een individueel voortbestaan van de mensenziel na het sterven op goddelijke openbaring. Maar het feit dat het aantal verschillende voorstellingen van een hiernamaals ongeveer overeenkomt met het aantal religies doet eerder menselijke bedenksels vermoeden....

Weinig mensen zullen willen bestrijden dat iets wat gebeurt altijd een oorzaak heeft gehad. Ook als we niet precies weten waardoor en hoe een gebeurtenis werd veroorzaakt, we zijn er niettemin van overtuigd dat er niets gebeurt zonder dat er iets aan vooraf gaat waardóór het gebeurt. Als dat niet...

Vrijwel alle wereldgodsdiensten hebben hun ontstaan te danken gehad aan charismatische, vernieuwingsgezinde mensen die oog hadden voor misstanden of achterhaalde leerstelligheden in gevestigde religies. Zo ontstond b.v. het jodendom als reactie op natuurgodsdiensten, het christendom als reactie op...

In een van de oudste christelijke geloofsbelijdenissen, het Apostolicum, is tweemaal sprake van opstanding uit de dood, namelijk eerst met betrekking tot Jezus Christus en aan het slot met betrekking tot de mens. Beide liggen in elkaars verlengde. Het gaat hier om een vanouds essentieel leerstuk...

God als een persoon: is zo’n antropomorf, zo’n naar de mens gemodelleerd godsbeeld in onze tijd nog redelijk aanvaardbaar? Typisch voor zo’n godsvoorstelling en de daarmee samenhangende opvattingen over godsbestuur zijn immers de evidente innerlijke tegenstrijdigheden. Om maar wat te noemen:...

Een citaat om mee te beginnen. Arthur Koestler schrijft in zijn boek “De wortels van het toeval”: “Een soort mensen zonder ogen – zoals de burgers van Wells’ ‘Country of the Blind’ – zou stellig onze bewering dat wij in staat zijn verre voorwerpen waar te nemen zonder contact...

Er is iets merkwaardigs aan de hand met de manier waarop wij mensen doorgaans onszelf beschouwen. Dat blijkt uit de manier waarop wij over onszelf plegen te denken en te spreken. Het zal u wel net zo gaan als mij: ik heb het bijvoorbeeld over “mijn ledematen, mijn organen, mijn lichaam, mijn...

Van de kant van met name milieu-organisaties wordt nogal eens beweerd dat niet zozeer overbevolking in de wereld als wel overconsumptie van de ontwikkelde landen de grootste bedreiging van het milieu is. Een aanvechtbare stelling! 1. De mens is een milieucomponent en actie tegen overbevolking...

Van de twaalf artikelen van de aloude Apostolische geloofsbelijdenis hebben er niet minder dan zes betrekking op Jezus Christus. Daaruit blijkt wel de centrale plaats die Hij in de christelijke beeldvorming over God inneemt. En dat is begrijpelijk, want voor christenen is Hij het geweest in wie God...

In de leer van christelijke kerken van rechtzinnige signatuur waren lijden en dood van Jezus noodzakelijk om de in zonde gevallen mens met God te verzoenen. Veelal wordt deze these geplaatst in een nogal formeel kader. De mens heeft - aldus de redenering kort samengevat – uit vrije wil Gods gebod...

Als het waar is dat er geen wonderen (in de zin van mirakelen) gebeuren, als die soort van wonderen dus in de letterlijke betekenis van het woord “onverbiddelijk” uitgesloten zijn, dan heeft het dus ook geen zin erom te bidden (o God, bewaar mij voor die ramp) of ervoor te danken (o God, heb...

Creativiteit is voor veel mensen een woord met een aureooltje. Je hebt het of je hebt het niet – en maar betrekkelijk weinig mensen hebben het, denkt men dan. Het leidt tot het fnuikend misverstand als zou er maar een klein aantal creatieve beroepen bestaan; een misverstand dat beoefenaars van...

U zit op een avond thuis op uw comfortabele bank naar een tv-programma te kijken. Direct na afloop komt er reclame voor knabbelnootjes op het scherm. Ach ja, denkt u bij uzelf, een handje nootjes, dat is nou precies waar ik trek in heb. Maar ja, toen u vanmorgen voor de spiegel stond, had u zich...