Alle inzendingen van H.P. Winkelman

U zit op een avond thuis op uw comfortabele bank naar een tv-programma te kijken. Direct na afloop komt er reclame voor knabbelnootjes op het scherm. Ach ja, denkt u bij uzelf, een handje nootjes, dat is nou precies waar ik trek in heb. Maar ja, toen u vanmorgen voor de spiegel stond, had u zich...

“Nou, daar word je weer niet vrolijk van!” zegt mijn vrouw wel eens als we naar het nieuws kijken. En ik heb dan vaak de neiging om dat te beamen. Tegelijk realiseer ik me dan weer, dat “nieuws” doorgaans in hoge mate selectief is en wel in negatieve zin. Goed nieuws is geen nieuws, is het...

Het bij wet verbieden van onverdoofd ritueel slachten riep protesten op van Joodse en Moslimorganisaties. Deze beroepen zich op de in de grondwet verankerde vrijheid van godsdienst. Enkele fracties in de Tweede Kamer ondersteunden de bezwaren. Maar is de vrijheid van godsdienst hier eigenlijk wel...

Er is iets merkwaardigs aan de hand met de manier waarop wij mensen doorgaans onszelf beschouwen. Dat blijkt uit de manier waarop wij over onszelf plegen te denken en te spreken. Het zal u wel net zo gaan als mij: ik heb het bijvoorbeeld over “mijn ledematen, mijn organen, mijn lichaam, mijn...

De Duitse oud-minister van buitenlandse zaken Fischer en de zijnen, zo las ik onlangs in mijn krant, doen een dringende oproep aan de leidende krachten in Europa, niet alleen in de politiek, maar ook in de wereld van de cultuur, de media en het onderwijs, op te staan tegen de valse profeten die...

Even een kleine gedachte-exercitie. Stel: iemand zit dringend om geld verlegen. Op een nacht droomt hij heel levendig dat hij in de sigarenwinkel bij hem op de hoek een staatslot koopt en dat daarop een paar dagen later de hoofdprijs valt. Aangezien hij vaker voorspellende dromen heeft gehad en...

Geloofsopvattingen komen voort uit het denken van mensen over hun oorsprong en bestemming en over de zin van hun bestaan. Achter de zintuiglijk waarneembare schepping werd een niet zintuiglijk waarneembare schepper geprojecteerd. Meningsverschillen ontstonden bij de invulling van het begrip...

In het religieuze denken van veel mensen is in onze tijd sprake van een ontwikkeling die steeds minder ruimte laat voor geloof in een persóónlijke God, maar waarin het woord "God" een aanduiding is voor het transcendente, dus het denken overstijgende Geheel van alle delen dat veel meer is dan...

God wordt in de christelijke belijdenisgeschriften aangeduid als Vader, als Zoon en als Heilige Geest. Bij de woorden "vader" en "zoon" kunnen we ons wel iets voorstellen. Bij "heilige geest" wordt dat moeilijk, zo niet onmogelijk. Voor velen betekent "heiligheid" zoiets als zondeloos,...

Eén lepel tuinaarde, las ik ergens, bevat minstens honderd miljard bacteriën. Het totale aantal bacteriën aan de oppervlakte van de aarde is volstrekt onvoorstelbaar en zonder die deken van micro-organismen zou er niets op kunnen leven. Het menselijk lichaam bestaat uit circa tien biljoen...

Moeten (en kunnen) we ons God voorstellen als een persoon of in elk geval als een Wezen met persoonlijke eigenschappen? En is zo’n antropomorf, zo’n naar de mens gemodelleerd godsbeeld in onze tijd nog redelijk aanvaardbaar? Typisch voor deze godsvoorstelling en de daarmee samenhangende...

Als het, zoals sommigen menen, op grond van kansberekening niet uitgesloten is dat elders in het heelal intelligent leven bestaat, hoe groot is dan de kans dat wij daar ooit mee in contact zullen komen? Al vele jaren wordt met radiotelescopen het heelal afgetast om eventuele boodschappen van elders...

De vorige aflevering over dit onderwerp ging over de vraag: áls er intelligent leven elders in het heelal bestaat, hoe (on)waarschijnlijk is het dan dat we daarmee ooit boodschappen zullen kunnen uitwisselen? De daaraan voorafgaande vraag is natuurlijk: hoe (on)waarschijnlijk is het dat er...

In de godsdienstfilosofie is wel onderscheid gemaakt tussen natuurlijk en moreel kwaad. Het natuurlijke kwaad (bijvoorbeeld een natuurramp) zou dan samenhangen met de natuurlijke orde, met het proces van de wereld in wording. Het morele kwaad zou door de mens worden aangericht. Is dat een zuiver...

De veronderstelling dat de individuele menselijke ziel (wat men zich daarbij ook voorstelt) na de dood terugkeert in een ander lichaam, wortelt waarschijnlijk in dezelfde behoefte als die waaruit in verschillende religies het geloof in een individueel voortbestaan in een hiernamaals, is...

Indertijd las ik ergens dat de Vaticaanse staatssecretaris Tarcisio Bertone van mening was dat de wereldwijde financiële crisis bewees dat de politiek “behoefte heeft aan een ethiek die geïnspireerd is door een ‘rationele godsdienst’ die het christendom is”. Daar moest ik wel om lachen....

In mijn denken speelt de overtuiging dat de natuur (inclusief de mens) onderworpen is aan strikte causaliteitswetten een belangrijke rol. Als de mens integraal deel uitmaakt van de natuur, is hij immers logischerwijze ook onderworpen aan de natuurlijke wetmatigheden (waaronder strikte causaliteit)....

Wat is een geloofsartikel? “Zo noem ik een flesje homeopathische korreltjes D3,” zei ooit in mijn ouderlijk huis de huisarts, toen hij mijn moeder betrapte op het bezit van zo’n flesje. Mijn moeder was een gelovige vrouw, ook wat homeopathie betreft. “De dokter maakt er een grapje...

“God wil het.” “God wil het niet.” De meest voor de hand liggende vraag aan mensen die pretenderen zo precies te weten wat God wel of niet wil, is natuurlijk: “hoe weet u dat?” En bij doorvragen blijkt het antwoord dan vrijwel altijd weer te verzanden in een niet al te schrandere...

Schopenhauer definieerde coïncidentie als "het gelijktijdig plaatsvinden van causaal niet met elkaar verbonden gebeurtenissen". In de letterlijke betekenis van het woord (samenvallen) klopt dat natuurlijk wel. Maar doorgaans spreken we pas van coïncidentie en vaker nog van toeval als we...

Bezwaren die worden aangevoerd tegen de stelling dat toeval niet bestaat, zijn o.m.: 1. Oorzakelijkheid sluit toeval niet uit. 2. De aanname van strikte causaliteit leidt tot fatalisme. 3. Strikte causaliteit laat geen ruimte voor de vrije wil en dus evenmin voor menselijke...

“Kleine oorzaken hebben vaak grote gevolgen!” zegt een volkse wijsheid. Een bekend voorbeeld ervan is het zgn. vlindereffect, een term die is ontleend aan een metafoor die in 1961 werd gebruikt door Edward Lorenz om aan te geven dat de vleugelslag van een vlinder in Brazilië maanden later een...

Reïncarnatie, de persoonlijke terugkeer van een overledene door hergeboorte, is dat denkbaar? In de beschouwing “Over reïncarnatie” in deze reeks, heb ik daar de nodige vraagtekens bij geplaatst. Maar, zal menigeen gedacht hebben, hoe verklaar je dan rapportages over "herinneringen aan een...

Het schimmige gebied van het paranormale is een uitgezocht werkterrein voor bedriegers en charlatans. Maar dat is nog geen reden om vooralsnog onverklaarbare verschijnselen meteen maar als bedrog of zinsbegoocheling te bestempelen. Maar ook een “medium” dat te goeder trouw is, kan zich...

Van de kant van met name milieu-organisaties wordt nogal eens beweerd dat niet zozeer overbevolking in de wereld als wel overconsumptie van de ontwikkelde landen de grootste bedreiging van het milieu is. Een aanvechtbare stelling! 1. De mens is een milieucomponent en actie tegen overbevolking...

Als “ik” nadenk over “mijn” hersenen, wie of wat is dan dat “ik” dat “zijn hersenen” kan inschakelen om over diezelfde hersenen na te denken. Voor de neurowetenschapper Dick Swaab is dat geen vraag: wij ZIJN ons brein! Anderen zijn het daarmee geheel of ten dele oneens: wij zijn...

Met een zekere verbazing neem ik nu en dan kennis van discussies die betrekking hebben op religieuze onderwerpen. Die verbazing betreft niet zozeer de standpunten op zichzelf die worden ingenomen, maar vooral de wijze waarop ze soms worden onderbouwd. Elke ketter heeft zijn letter, zegt een...

Wat is de geheimzinnige “kracht” achter de evolutie van eenvoudige naar complexere vormen van leven en bewustzijn? Dat is, denk ik, de holistische neiging in de natuur tot vorming van gehelen die meer zijn dan de som van hun samenstellende delen. De evolutie is een geschiedenis van vallen en...

Waardoor is de uitbundige veelvormigheid van leven op aarde ontstaan? Wat is de geheimzinnige, stuwende “kracht” achter de evolutie? Hoe kan uit een veelheid van eenheden een complexere, hoger georganiseerde eenheid ontstaan? In zijn boek “De wortels van het toeval” schreef Arthur Koestler...

"Holisme" is afgeleid van het Griekse woord "holos", dat "heel" betekent. Door heel de geschiedenis heen is de mensheid gefascineerd geweest door het lokkend perspectief van het heil, de staat van heiligheid, de heilstaat. De godsdienst voorzag in die behoefte door aan de gelovigen na dit...