In de pijnloze sferen verdwaald

(voor Roger van de Velde (1925 - 1970))

Jij bent geboren op 13 februari 1925 in Boom, België, aan de rivier de Rupel, net als de dichter/schrijver Victor Carolus de Meyere en de schrijver/journalist Bavo Claes. In het nabijgelegen dorp Terhagen is de schrijver Petrus Camille Van Aken geboren. Met zijn vrouw Rosa Callaert kreeg hij de zonen Emiel en Paul. Hij was een tijd de hoofdredacteur van het Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jouw ouders waren de wijn- en likeurhandelaar Jan Frans van de Velde en Maria Callaert. De drankhandel van jouw vader heette 'Le Condor'. In 1932 overleed jouw vader. Van 1932 tot 1939 ging jij naar de Broederschool in Boom. Op jouw 13-de begon jij al met Willem Elsschot te corresponderen. Van september 1939 tot mei 1940 ging jij naar het middelbare onderwijs in een internaat in Jemappes. Jouw moeder hertrouwde met Louis Eykmans, een klerk bij het reclamebureau van Willem Elsschot. Van juni 1940 tot 1945 ging jij naar het Sint-Henricuscollege in Antwerpen. Op jouw 21-ste ging jij in dienst bij het Belgische leger, waar jij na een jaar vertrok.

Op 28 juni 1947 trouwde jij met Rosa Verboven. Jullie kregen drie kinderen; op 1 september 1947 werd Thérèse geboren, op 23 maart 1950 Max en op 19 mei 1951 Luc. Op 19 juli 1947 werd jij journalist bij 'De Nieuwe Gazet'. Jouw vriend Willem Elsschot bezorgde jou die baan. Jij schreef o.a. over toneel, voetbal, politiek en de maatschappij. Jij publiceerde ook in 'Arsenaal' en 'Nieuw Gewas'. In 1946 verscheen jouw verhaal 'De dorpsveroveraar' in 'Bibliogids' en kreeg jij een aanmoedigingsprijs. In 1947 kreeg jij in een Antwerpse schouwburg een maagperforatie. Jij onderging meerdere maagoperaties. na de derde operatie in 1958 kreeg jij de krachtige, opioïde pijnstiller Palfium voorgeschreven. Jij raakte verslaafd aan de Palfium. Willem Elsschot beoordeelde en adviseerde jouw poëzie en het korte verhaal 'Scheiding van goederen' uit 1954, wat episodisch in het tijdschrift 'Standpunt' verscheen. In 1958 stopte jij als journalist om in het familiebedrijf te werken. Jij werd erg ongelukkig en drankzuchtig. Je werd weer journalist, maar je bleef zwaar drinken. In 1961 reed jij aan de verkeerde kant van de weg, omdat jij onder invloed van alcohol was. De politie heeft jou aangehouden. Jij had ook receptbriefjes gegapt en vervalst om Palfium te bemachtigen. Jij wilde niet naar de gevangenis, dus gooide jij het op krankzinnigheid. Het grootste deel van de laatste acht jaar van jouw leven zat jij in gevangenissen en psychiatrische instellingen. Jij schreef al jouw werken in de gevangenissen en psychiatrische inrichtingen. Er werd censuur toegepast en vanwege een publicatieverbod mocht jij geen typemachine gebruiken.

In september 1961 werd jij voor de eerste keer gearresteerd. Het psychiatrisch onderzoeksrapport luidde: 'Zware karakterstoornissen, gekenmerkt door instabiliteit, schizoïde introversie en een oppervlakkige levensinstelling zonder spontane, emotionele reflexen; dit alles resulterend in een staat van erge geestesstoornis.'. Op 20 februari 1962 moest jij naar de gevangenis in Antwerpen tussen de Begijnenstraat en de Sint-Rochusstraat, die in 1855 in gebruik is genomen. Daar was ook een vrouwenafdeling en een psychiatrische afdeling. Het is ontworpen door Joseph Jonas Dumont, die meerdere gevangenissen ontwierp; in Luik, Verviers, Leuven, Dinant, Charleroi en Sint-Gilles. Later ging jij naar de gevangenis op de Rue de Chantier 1 in Doornik, die in 1968 in gebruik is genomen. En jij ging naar de gevangenis op de Steenweg op Wortel 1 in Merksplas, die in 1825 was gebouwd als landbouwkolonie voor bedelaars en landlopers. In de latere gevangenis daar was ook een psychiatrische afdeling. Jij werd op 11 februari 1963 vrijgelaten. Op 2 maart 1963 werd jij opnieuw naar de gevangenis in Antwerpen gestuurd en later die van Doornik. Op 21 februari 1964 werd jij vrijgelaten en op 4 maart 1964 zat jij weer in de gevangenis van Antwerpen. Op 19 maart 1964 werd jij vrijgelaten. Van 26 juni 1964 tot 15 februari 1965 zat jij in de gevangenis van Antwerpen en Turnhout. De gevangenis op de Wezenstraat 1 in Turnhout is in 1908 in gebruik genomen. Van 19 februari 1965 tot 9 oktober 1965 zat jij in de gevangenissen van Antwerpen en Turnhout. In 1965 won jij de derde prijs van de Hilvarenbeekse Literatuurprijs. Van 28 maart 1966 tot 28 november 1966 zat jij in de gevangenissen van Antwerpen en Merksplas. De dichter/advocaat Eddy van Vliet probeerde jou vele malen tevergeefs uit de gevangenissen te krijgen. Jij zat daar tussen lustmoordenaars, kinderverkrachters, brandstichters, pooiers en bankrovers.

In 1966 verscheen jouw debuutboek, de verhalenbundel 'Galgenaas' bij A.W. Bruna & Zoon. Jij had het originele manuscript in een wasmand verstopt. In 1967 verscheen 'De slaapkamer', waarvoor jij de Dr. Philipsenprijs ontving. In 1967 won jij de gedeelde, eerste prijs van de Hilvarenbeekse Literatuurprijs voor jouw korte verhaal 'Kaas met gaatjes' onder het pseudoniem Albert Camembert. Van 18 augustus 1967 tot 11 januari 1968 zat jij in de gevangenis van Antwerpen. In 1969 verschenen de verhalenbundel 'De knetterende schedels' en het essay/pamflet 'Recht op antwoord', waarin jouw behandeling werd beschreven en de kritiek op het Belgische rechtssysteem. Hubert Lampo, Jeroen Brouwers, Walter van den Broeck, de uitgever Johan Sonneville en de directeur van 'De Nieuwe Gazet' Erik Strieleman vochten voor jouw vrijlating en jij ontmoette de minister van Justitie Alfons Vranckx. Van 29 maart 1969 tot 28 augustus 1969 zat jij in de gevangenis van Antwerpen. Van 10 oktober 1969 tot 2 april 1970 zat jij in de gevangenissen van Antwerpen en Merksplas. In 1970 won jij de Arkprijs van het Vrije Woord voor 'Recht op antwoord'. Jouw vrouw Rosa smokkelde jouw verhalen in haar slip uit de gevangenissen. Eenmaal op vrije voeten ging jij steeds op jacht naar Palfium, waardoor jij steeds weer in de gevangenis belandde. In de gevangenissen zat jij zonder Palfium en was het verplicht afkicken.

Jij overleed op 30 mei 1970 in het café 'Brasserie André' op de Statiestraat 4 in Antwerpen. Een overdosis Palfium in combinatie met teveel alcohol werd jou fataal. Jij rookte ook. Vanaf het terras strompelde jij nog naar binnen. Per dag nam jij zo'n 60 tabletten Palfium. Drie dagen later zou jij anders aan een drugsrehabilitatieprogramma in de Jellinek-kliniek in Amsterdam beginnen. Jij werd 45 jaar en jouw ontzielde lichaam is in de begraafplaats Schoonselhof in Antwerpen begraven. In een boek over geneeskunde had jij alle verschijnselen van de onherstelbare verslaving en de voortekenen van het overlijden onderstreept. Volgens Hubert Lampo was jij niet levensmoe. Vroeger slikte jij veel grotere dosissen Palfium. Jouw grafsteen is een celdeur met een tralievenster, waar bronzen rozen doorheen groeien. Er staat 'Recht op antwoord, recht op leven' op.

In 1970 verschenen postuum de novelle 'Tabula Rasa' en de verhalenbundel 'Kaas met gaatjes'. In 1973 verscheen de verhalenbundel 'De dorpsveroveraar' en in 1980 'Recht op antwoord & al het andere proza'. In december 2020 verscheen jouw biografie 'Deze wereld is geen ergernis waard' van Ellen Van Pelt (1980). Voor haar moeizame spitwerk had Ellen nog contact met jouw zoon Max.


'Hij zag elke week die huichelende bende galgenaas verveeld en onverschillig naar het ritueel zitten kijken, zoals grote mensen kijken naar een hopeloos verouderd circusnummer. Hij zag elke week de witte farizeeërs voor de communiebank knielen in de hoop op een pakje St. Michel, en soms moet hij het gevoel gehad hebben dat zij hun beslagen tongen grijnzend naar hem uitstaken, want hij wist dat zij voor datzelfde pakje St. Michel bereid waren mekaar als wolven naar de keel te vliegen. Godsvrucht is, ook buiten de gevangenismuren, al te vaak synoniem van een grandioze huichelarij. Maar wát is godsvrucht, verlaagd tot de geveinsde zaligheid van een prostituee die lieve woordjes fluistert terwijl zij met gespreide benen denkt aan de prijs?' (uit 'Galgenaas')

Roger Velde

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.0 met 1 stemmen 42