biografie: Bernard Mandeville

[1670-1733]

Bernard Mandeville groeide op in Rotterdam. In 1691 promoveerde hij tot doctor in de geneeskunde. Hij vestigde zich daarna in Londen, waar hij naam maakte als geëngageerd denker. Zijn bekendste werk is The Fable of the Bees, een politieke satire in dichtvorm. Mandeville hekelde daarin het 'beminnelijk' idealisme en werd daarmee de wegbereider van het utilitarisme.

Kern van Mandeville's denken is dat de mens van nature niet goed is, maar hebzuchtig en zelfzuchtig. Het zogenaamd 'hogere' is volgens hem slechts een bedenksel van filosofen en machthebbers. Maar juist via zijn ondeugden komt de mens tot grote daden. Ofschoon op eigen belang gericht, leiden zijn daden tot maatschappelijke vooruitgang. Aan deze ironische paradox dankt Mandeville zijn reputatie.