tabblad: dagcolumn

Trump moet meer Hobbes lezen

De grote angst van Thomas Hobbes was dat zonder sterke staat er een oorlog van allen tegen allen zou ontstaan. Nu moet u weten dat Hobbes in een tijd leefde dat de staten nogal oorlog met elkaar voerden, dus op zich is zijn gedachte misschien nog origineler dan je op het eerste gezicht zou zeggen. Tijdens het leven van Hobbes vochten Spanje en de Nederlanden hun Tachtigjarige oorlog, werd in Duitsland de Dertigjarige oorlog gevochten en werd in Engeland diverse keren oorlog gevoerd tussen de koning en het parlement.

Het is ook altijd van groot belang om te kijken wie de schrijver betaald. In het geval van Hobbes was dat een familie die aan de zijde van de koning vocht. Maar Hobbes moest zijn werk publiceren op een moment dat de koning ‘five foot two’ was en niet langer ‘six foot two’, zoals Monty Python zo fijntjes de onthoofding uitdrukt in het lied Oliver Cromwell.

Maar de vraag is ook of zonder staten inderdaad een situatie zou ontstaan waar iedereen tegen iedereen oorlog zou voeren. Dat blijkt niet het geval. Zonder staten zijn er stammen. Binnen deze stammen wordt samengewerkt en wordt de vrede bewaard. Daarvoor is niet altijd een sterke leider nodig, maar wel een cultuur. Een cultuur waar kinderen spelletjes spelen die je niet kunt winnen, maar waarin je je wel kunt misdragen. Zo is er het spel ‘eet de halve banaan’. Ieder kind van de groep eet de helft van de banaan en geeft de andere helft aan zijn buurman. Die eet daarvan weer de helft en geeft dat weer door. Dat kan oneindig goed gaat, maar waarschijnlijk stoppen de kinderen eerder. In ieder geval zal een kind dat te veel eet boos worden aangekeken en kan het zelfs uit het spel worden verbannen. Een zeer zware straf.

Er is in die situatie wel vaak oorlog tussen de stammen. Die oorlogen kunnen ook jaren duren en generaties lang doorgaan. In Papua Nieuw Guinea hebben de Australiërs daar stammen plotsklaps onder het regime van een sterke staat gebracht. Ze kwamen een dorp binnen – schoten een varken dood om hun kracht te tonen en eisten vervolgens met succes alle speren en schilden op. Vanaf dat moment was er vrede.

De conclusie is dat Hobbes dus een beetje gelijk heeft. Zonder sterke staat is er meer oorlog. Maar die oorlogen zijn er niet, zoals Hobbes dacht, omdat iedereen egoïstisch was, maar doordat er geen rechtssysteem was. Er was geen manier om onrecht schijnbaar recht te zetten. Daar is die sterke overheid voor nodig. Het voorkomt eigenrichting.

In die zin is Donald Trump een verontrustende verschijning. Hij is toch een man die de onafhankelijke rechter zo veel mogelijk uitholt, zodat het recht steeds meer de loop kiest volgens de regels van de president.

Trump moet meer Hobbes lezen.

Helaas is Leviathan dikker dan één tweet.