TORGHATTEN VIA BRØNNØYSUND

Neen, dit is geen raadselachtige titel, dit gaat over een grot, een gat in het gebergte in de Noordse Zee. Dit is meteen een invitatie. Torghatten ligt op 65°25’ NB. en 12°5’ WL. in Helgeland. Tijdens de IJstijd lag het land veel lager. Torghatten lag later grotendeels onder water. De zee had een bres in de rots geslagen, een reusachtig gat in het graniet dat verder ten prooi viel aan erosie. Het eiland Torgøya waar Torghatten ligt, bestaat uit kalksteen, glimmende schiefer en roodachtig graniet.

Tijdens een niet al te lange tocht, een klauterpartij tussen steenbrokken, trekt een gedichtenbord de aandacht van de wandelaar. Het is een gedicht van Petter Dass (1647-1707).

Vreest God en geeft Hem Heerlijkheid!
want het uur zijns oordeels is gekomen,
en aanbidt Hem die de hemel
en de aarde heeft gemaakt.

Openbaring 14,7

Hoge bergen en diepe dalen zullen wijken,
hemel en aarde zullen versmelten.
Iedere berg, iedere spits
zal vlug verdwijnen,
maar Gods rijk zal schitteren
zoals de zonneschijn.

Petter Dass

(Eigen vertaling gedichtenbord)

Een zachte zomerbries waait doorheen het gebergte. Zie, voorzichtig stappend bereiken wij het ‘venster’ en vandaar hebben wij een telescopisch vergezicht op al die bergen, rotsen, scheren en de wijde, wijde Noordse Zee.

Het venster staat open op de wijde wereld in het westen. Het venster staat wagenwijd open en geeft uitzicht op eilanden, rotsen en glimmende scheren en heel in de verte zie je een cruiseschip in blauwe en witte en rode kleuren. Vandaag geen bruisende, beukende golven bij heftige storm, maar een blauwe hemel met uitwaaierende sluierwolken boven een welhaast rimpelloze zee. Boven ons hoofd krijsen schreeuwerige zeevogels die in holtes een veilig onderkomen vinden onder het hoge gewelf.

Torghatten ligt bij het stadje Brønnøysund op een schiereiland Torgøya. De berg ligt 258 m boven de zeespiegel en is bekend en beroemd door zijn karakteristieke hall, dat gat, die tunnel, dwars door het graniet! De holte van Torghatten is 160 m lang, 35 m hoog en ongeveer 25 m breed. Zowat 2,6 miljoen jaar geleden ontstond er een dramatische klimaatverandering: er waren zowat veertig IJstijden afgewisseld met warmere (interglaciale) perioden.

Nog 20.000 jaar geleden bevonden zich continentale IJskappen in Scandinavië, Noord-Amerika, en Siberië. 12.800 jaar geleden werd het weer kouder. Honderden jaren lang. Maar dan kwam er een kentering. De grote dooi brak aan en het duizenden meter dikke landijs smolt weg. Gletsjers voerden het puin, het gruis, de gesteenten naar de rivieren en de zee. Door het geweldige gewicht van die IJsmassa’s was het land neergedrukt en nadat het gewicht van de IJskap weg was, rees het land!

Veel scheepvaart passeert Torghatten. Dit was vroeger zo en nu nog, want dit wonderlijke natuurfenomeen was in heel Europa bekend. Reeds in 1066 en zelfs vroeger was er belangstelling voor Torghatten en omgeving. In de tijd van de Franse koning Willem van Normandië, die Engeland veroverde en de feodaliteit invoerde, bouwden Engelsen de Knutskirke (nu een ruïne) in Anglo-Normandische stijl vlakbij Brønnøysund.

Spanjaarden, Engelsen, Fransen, Denen, Amerikanen, Duitsers gingen er naar toe. De Engelsman Arthur de Capell Brooke kwam er in 1820 in een open boot. Zijn boek ‘Travels through Sweden, Norway and Finnmark to the North Cape’ in 1823 gepubliceerd, vestigde meteen de aandacht op de adembenemende schoonheid van Noorwegen. Ook keizer Wilhelm reisde er heen met de ‘Hohenzollern’, de staatsjacht van de keizerlijke marine. Loods was de veertigjarige Johan Nordhuus van Brønnøysund. Vele jaren deed hij dienst en kreeg de bijnaam ‘Loods van de keizer’. Ook Friedrich Krupp (1854-1904), Duits industrieel uit de beroemde familie, actief in de staalsector, kwam er in 1895 een kijkje nemen in zijn elegante Engelse luxejacht ‘Rona’. Krupp bouwde later vrachtwagens en fusioneerde in 1999 met de ThyssenAG (Aktiengesellschaft).

Natuurlijk reisden ook de Noorse koning Haakon en koningin Maud naar Torghatten. Dit op het schip ‘Olav Kyrre’. Aan boord bevond zich de poolreiziger, zoöloog en diplomaat Fridtjof Nansen (1861-1930) die in 1888 op ski’s door het binnenland van Groenland trok.