biografie: Saul van Messel

[Winschoten 1912-1993]

Saul van Messel is het pseudoniem van Jaap Meijer.  

Hij stamt uit een arm orthodox joods gezin. Dankzij de steun van de joodse gemeenschap ging hij op dertienjarige leeftijd studeren op het Nederlands Israëlitisch Seminarie te Amsterdam. In 1941 studeerde hij als laatste Joodse student af in de geschiedenis bij Jan Romein. Hij heeft nog geschiedenisles gegeven aan Anne Frank.

Inmiddels was hij getrouwd met Liesje Voet. In 1943 werd het echtpaar Meijer met zoon Ischa opgepakt en via kamp Westerbork op transport gesteld naar Bergen-Belsen. (De ervaringen in het concentratiekamp heeft Jaap Meijer nooit onder woorden willen brengen, zijn alter ego Saul van Messel liet er af en toe iets over los). Na de oorlog kregen ze nog twee kinderen. 

Terug in Nederland hervatte Jaap Meijer zijn werk als geschiedenisleraar en schreef historische werken over de joden. Omstreeks 1970 publiceerde Jaap Meijer een stroom van gedichten in het Nederlands, het Hebreeuws, maar vooral in het Gronings, de taal van zijn jeugd. Deze gedichten zijn over het algemeen kort, zeer beeldend en scherp verwoord.

Werk:

Isaäc da Costa's weg naar het christendom, bijdrage tot de geschiedenis der Joodse problematiek in Nederland (1941)

Het levensverhaal van een vergetene. W.A. Paap 1856-1923 (1959)

Het Jonas Daniël Meijerplein (1961)

De zoon van een gazzen (1967)

Zeer zeker en zeker zeer (1967)

Het beloofde land (1968)

Mammoeth mijn muze (1968)

Strelen om de stam (1968)

Waar wij ballingen zijn (1968)

Bruid waar blijft je mond (1969)

Hoge hoeden, lage standaarden (1969)

Vrouger of loater (1969)

Syndroom (1971)

Het eeuwige leven (1972)

Het geluid hing te trouwen (1972)

Jacques Perk en Willem Kloos 1881 (1972)

Perk-studiën (1975-1981)

De diasporade, een reeks alternatieve joodse cahiers (1976-1982)

Roofvogel tijd (1977)

Onder valse vlag (1978)

Drenthe (1982)

Joodse wetenschap in Nederland (1982)

Vaderland in den vreemde (1982)

Groningen (1983)

Versteend verleden (1983)

Jood en jodendom in stad en ommelanden (1984)

Tolk van 't olle volk (1984)

Rector en raw (1984-...)

Mazzeltow in mineur (1985)

Afscheid van de Grote Sjoel (1987)

Om de verloren zoon (1988)

Beeldvorming om Baruch (1989)

Jeremias Meijer Hillesum, 1863/1943 (1989)

Het traject van een Täg-Esser (1991)

Naoogst (1991)

Als Maggied vergeten (1992)

De Odyssee van een Joods docent (1992)

Prof. Dr. David Cohen (1992)

Het joodse boek in vooroorlogs Mokum (1999)