Gellhorn
Martha Gellhorn was journalist en een verdraaid goede ook nog. Ik kwam haar tegen in het boek van Geert Mak 'De Wisselwachter' als één van de jonge schrijvers die door president Roosevelt het land werd ingestuurd om de gevolgen van de economische crisis in de jaren dertig te beschrijven. Verslagen van haar en haar collega’s werden de ogen van de president die zelf niet het land in kon en wel wilde weten wat er speelde. Hij wilde ook weten of zijn New Deal werkte.
Ik had eerder een boek van Gellhorn gekocht: 'het gezicht van oorlog uit 1988'. Op de voorpagina staat het gezicht van de jonge Martha Gellhorn en op de achterkant haar gezicht van 1998. Er staan verhalen in vanaf 1936, beginnend in de Spaanse Burgeroorlog. Ze verslaat daarna de aanval van de Russen op Finland vanuit Helsinki en het Karelische Front, de oorlog in China, de Tweede Wereldoorlog, een gevangenenkamp op Java, de Vietnamoorlog. De Zesdaagse oorlog en oorlogen in Midden-Amerika.
Het gevangenenkamp op Java heet Sinkokan: er zitten Nederlanders onder erbarmelijke omstandigheden gevangen. Opstandige Indonesiërs bewaken het kamp. De omstandigheden zijn niet slecht, omdat de Indonesiërs wreed zijn, maar omdat ze inefficiënt zijn. ‘Je verhongert heel snel op een rantsoen van 150 gram rijst per dag, of de verhongering nu volgens plan gebeurt of niet,’ schrijft Gellhorn, ‘De kinderen waren het treurigst; ze zaten gehurkt langs de muren en probeerden bruine hapjes droge rijst op te warmen om hun maaltijden wat smakelijker te maken. Toen we aankwamen, werden ze wild van vreugde, omdat ze dachten dat we ze kwamen bevrijden.’
Met dit soort zinnetjes pakt ze de gebeurtenissen op en dringt ze tot de lezer door hoe wanhopig de gevangenen zijn. Zo vertelt ze ook over hoe Rusland Helsinki bombardeert. Duitsland en de Sovjetunie hebben een verdrag gesloten waarin ze Europa tussen hen verdelen. Duitsland zou later Rusland binnenvallen, maar zo ver is het nog niet en Rusland verovert niet alleen het deel van Polen dat haar, volgens het verdrag, toekomt, maar ook de Baltische staten en valt Rusland dus ook aan. Daarbij wordt, net als Kyiv vandaag, Helsinki gebombardeerd. Het heeft geen zin. Er worden woningen geraakt, maar dit is de manier hoe Rusland oorlog voert. Gellhorn moet het doen zonder beelden, maar beschrijft hoe rustig de Finnen blijven. Ze ruimen hun stad op. Ze zetten hun kinderen op de bus, zodat die veilig zijn op het platteland en gaan zelf weer aan het werk. Het verslag van Gellhorn eindigt met een jongeman die naar de bombardementen kijkt. “Hij hield zijn lichaam gespannen om niet ineen te krimpen van het kabaal. Toen het weer stil was, zei hij: ‘Ik begin zo langzamerhand echt kwaad te worden.”
Met deze opmerking onderstreept ze het Finse verzet, dat ze in de pagina’s ervoor heeft beschreven. Daar kan menig verslaggever nog een puntje aan zuigen.
home.nl
Biografie van deze schrijverGeplaatst in de categorie: actualiteit
oorlogsjournalistiek
98
Geef je reactie op deze inzending: