De weg naar onvrijheid
Soms valt je beeld van iemand die je mag in duigen door het lezen van een boek. Dit keer valt het beeld van iemand die ik niet mag in duigen. Het boek van Timothy Snyder, de weg naar onvrijheid, heb ik nog niet eens uit en nu is het al zo ver.
Vladimir Poetin vond ik al een enge vent. Hij is, dacht ik, een controlfreak en een machtswellust. Dat dacht ik al. Levens van landgenoten vond hij niet heel veel waar, dacht ik al. De waarheid vond hij iets dat hij naar zijn hand moest zetten, meende ik al. Maar het is erger.
Hij is een fascist. Hij blijkt een aanhanger van het gedachtengoed van Ivan Ilyin. Dit was een fascist die net als Carl Schmitt probeerde een filosofische basis te leggen voor het fascisme. Je kunt veel zeggen over Carl Schmitt en dat is ook al gedaan en dat zal ik hier dan ook niet doen, maar Ivan Ilyin was in zijn tijd een onbetekenende denker. Hij wist steevast de verkeerde kant van de geschiedenis te vinden. Toen Rusland zich uit de Eerste Wereldoorlog terugtrok, sloot hij zich aan bij de Witten. Zijn denken ontwikkelde zich in de richting van de mythe dat er een verlosser zou komen, die Rusland zou bevrijden van de communisten en die van Rusland een wereldmacht zouden maken. Eigenlijk zocht hij een nieuwe keizer, dus. Maar dan een absolute keizer, een verlosser van het volk. Hij mengde het gedachtengoed van Karl Marx met dat van de conservatieve denkers. Zijn haat tegen het communisme was absoluut.
Maar dat gold niet voor Poetin. Toch nam hij het denken van Ilyin over, maar hij vervormde het. De verlosser werd Poetin en hij, ook niet geheel onbekend met het denken van Marx, vermoed ik, zag in Ilyin en hemzelf de synthese die van het verzwakte Rusland weer een wereldrijk zou maken. De witten en roden zouden zich onder hem verenigen. De Russen zouden een eenheid vormen, zoals de Duitse fascisten dat deden in de Tweede Wereldoorlog. En net zoals Hitler namens alle Duitsers sprak zonder nog iemand te consulteren, zo deed Poetin dat ook. Poetin wist wat de Rus wilde en dat was het herstel van het Rijk van de Rus, de (overigens Viking) Valdamar die Kyiv stichtte en daarmee het Russische Rijk. Overigens hebben de vikingen het Russische Rijk niet gesticht, dat waren een groep Mongolen die Moskou stichtten, maar ik zei al, Poetin verzint zijn eigen waarheid.
Zo verzint Poetin dus verkiezingsoverwinningen als de kiezers weigeren om in voldoende mate voor hem te stemmen en verzint hij dat de Oekraïners bij Rusland horen en willen horen, ook al zijn de Oekraïners fascisten en homosexuelen. Als je het boek van Snyder leest, ga je denken, breng alle onzin bij elkaar en hopla, daar heb je het gedachtengoed van Poetin.
Of Poetin nog rationeel denkt, weet ik niet. Het boek van Snyder geeft te denken. Poetin zegt dat hij in oorlog is met Europa en hoewel Europa dat ontkent, denk ik dat Snyder het in 2018 beter zag dan Europa nu. Natuurlijk stuurt hij geen tanks de NATO-grens over, maar hij probeert met geld allerlei politieke partijen in het Westen naar zijn hand te zetten. Meestal doet hij dat indirect via internet, maar de verkiezingsuitslagen in heel Europa worden door hem beïnvloed. Verkiezingen zijn voor hem een machtsinstrument en hebben niets te maken met de wil van het volk. Niet in Rusland en elders ook niet.
Vandaar dat we nog meer gedoe mogen verwachten. Rusland is in oorlog met heel Europa, maar wij zijn niet in oorlog met Europa. We moeten ons verdedigen tegen de aanvallen op internet, maar we durven dat geen oorlogsdaad te noemen. Er rijden geen tanks de grens over. Er vliegen drones over Denemarken maar die schieten niet en ontploffen niet. Dus zijn we niet in oorlog.
Ondertussen denk ik dat we Timothy Snyder serieus moeten nemen: Rusland wil Eurasië stichten: het rijk van Lissabon tot Wladiwostok. Waarom? Niet omdat de mensen dat willen, maar omdat Poetin gelooft in een soort predestinatie en dat hij degene is die dat moet bewerkstelligen. Waarom? Omdat hij het gelooft.
Hij kan Oekraïne niet eens aan. Hij is een zwakke dictator. Hij weet het nog niet, omdat hij niets met de ongewenste waarheden te maken wil hebben. Maar zijn denken is behoorlijk troebel. Veel troebeler dan ik dacht.
home.nl
Biografie van deze schrijver
Oekraïne
16
Geef je reactie op deze inzending: